حمايت استادان الهيات تركيه از امامت زنان در خواندن خطبه و نماز جمعه
-------------------------------------------------------------------------------
علي دده بيگلو
-------------------------------------------------------------------------------
خانم پروفسور دكتر بيضا بيلگين (Prof. Dr. Beyza Bilgin) از كادر علمي دانشكده الهيات دانشگاه آنكارا در حمايت از امامت زنان ميگويد:

""در زمان حضرت محمد خانمي براي امامت منصوب شده استּ اما بعدها فقهاي اسلامي مناسب نبودن امامت زنان را ادعا نموده اندּ سبب چيست؟ سبب اين است كه زنان همواره از تحصيل محروم بوده اند٬ و هميشه از حضور در خارج خانه و اجتماع منع شده اندּ و در نتيجه نداشتن تحصيل و صاحب حرفه اي نبودن٬ امامت زنان هم موضوعيت پيدا نكرده استּ

اما در عصر ما اداره امور ديني تركيه (ديانت ايشلري باشخانليغي) ٬ كادرهاي زن را براي منصب معاونت مفتي منصوب ميكندּ معاونت مفتي مقامي است كه هم صلاحيت دارد امامي جماعت را بر عهده بگيرد وهم ميتواند خطبه بخواندּ اين مقام٬ فوق امامت استּ

همانطور كه امروز زنان به وقت خواندن نماز در پشت قسمت پرده دار مساجد و يا بالكونها به صف ميايستند٬ موقع برگزاري نماز جماعت به امامت يك زن نيز٬ مردان ميتوانند در همان قسمتهاي مسجد (پشت پرده و بالكون) صف بگيرند""ּ
----------------------------------

پس از برگزاري نماز جمعه در شهر نيويورك آمريكا به امامت خانم امينه ودود٬ در تركيه نيز مسئله امامت زنان بار ديگر در مركز توجه آكادميسينها و رسانه هاي اين كشور قرار گرفته استּ يكي از تئولوگهاي ترك مدافع امامت زنان٬ خانم بيضا بيلگين استּ

پروفسور دكتر خانم بيضا بيلگين ( ٠١٩٣٥- )٬ نخستين آكادميسين ترك در عرصه دانش تربيت ديني در تركيه استּ وي همچنين اولين واعظ زن در تركيه ميباشد (١٩٦٠)ּ او رئيس بخش "تربيت معلم فرهنگ ديني و دانش اخلاق" و دپارتمان "تربيت ديني" دانشكده الهيات دانشگاه آنكارا استּ وي علاوه بر تركي مسلط به زبانهاي آلماني٬ انگليسي٬ عربي و فارسي استּ بيضا بيلگين در داخل و خارج تركيه داراي دهها نوشته٬ مقاله٬ كتاب٬ مصاحبه٬ سخنراني و كنفرانس به زبانهاي مختلف در باره موقعيت زنان در اسلام ميباشدּ او در مورد مسائل زنان در رابطه با دين اسلام تحقيق و در جهت رفع سنتهاي نادرست رايج در اين زمينه فعاليت ميكندּ او همچنين استاد درسي در سطح فوق ليسانس دانشكده امور زنان دانشگاه آنكارا بنام "زن در اديان" استּ از ديگر موضوعات مورد علاقه وي صلح بين المللي و تربيت بين فرهنگهاستּ وي كه تئولوگي (الهيات شناس) برجسته است در سال ٢٠٠٤ به سبب كوشش در زمينه گسترش ديالوگ بين اسلام و مسيحيت نشان لياقت دولت فدرال آلمان را دريافت نموده استּ


امامت زنان٬ صلاحديد پيغمبر

خانم پروفسور دكتر بيضا بيلگين (Prof. Dr. Beyza Bilgin) از كادر علمي دانشكده الهيات دانشگاه آنكارا و يكي از برجسته ترين اسلام شناسان متخصص در امور زنان در تركيه٬ در حمايت از امامت زنان چنين ميگويد: "" حضرت محمد بانوي نومسلمان و لايقي به اسم امي ورقه را٬ براي امامت در مسجد يك محله منصوب كرده استּ عده اي ادعا نموده اند كه اين امام زن٬ منحصرا امامت افراد منسوب به خانواده پيغمبر را بر عهده داشته استּ در حاليكه ميدانيم اين امام زن٬ به امامت جماعت مسجدي كه اكثر نمازگزاران آن مرد بوده اند گمارده شده بودּ

اما در عالم اسلامي بعد از اين تدبير حضرت محمد٬ هرگز هيچ زني به امامت جماعت منسوب نشده استּ چرا كه بعدها فقهاي اسلامي مناسب نبودن امامت زنان را ادعا نموده اندּ سبب چيست؟ سبب اين است كه در جوامع اسلامي زنان همواره از تحصيل محروم بوده و هميشه از حضور در اجتماع و خارج خانه منع مي شده اندּ و در نتيجه به سبب نداشتن تحصيل و صاحب حرفه اي نبودن٬ امامت زنان هم موضوعيت پيدا نكرده است""ּ


مردان ميتوانند در بالكنها و پشت پرده مساجد نماز بگذارندּ

پروفسور دكتر بيضا بيلگين ميگويد: ""از آنجائيكه به طور سنتي قسمت اعظم فضاي مساجد براي مردان اختصاص مييابد٬ بعضي از مردان گمان ميكنند كه اگر زني امامت جماعت را برعهده بگيرد٬ اقتدا كردن به او و صف بستن در پشت وي مسئله ساز خواهد بودּ آنها ميگويند اگر امام جماعت٬ زني زيبا و جوان باشد٬ مردان اقتدا كرده به وي در پشت او٬ چگونه بر خود حاكم خواهند شد٬ آيا عبادت آنها باطل نخواهد گرديد؟ آنها تصور ميكنند كه در اين صورت٬ وضويشان فورا باطل خواهد شد""ּ

وي اضافه ميكند: ""اين كمبود و فقدان اعتماد به نفس در ميان بعضي از مردان چيست؟ اگر احتياجي به امام جماعت زن باشد٬ اين مردان هستند كه بايد تدبيرات لازمه را در نظر بگيرندּ مثلا جماعت نمازگزار ميتواند در دو سوي امام زن٬ به دو دسته چپ و راست تقسيم شود٬ ويا ميشود همانطور كه امروز زنان به وقت خواندن نماز در پشت قسمت پرده دار مساجد و يا بالكونها به صف ميايستند٬ موقع برگزاري نماز به امامت يك زن نيز٬ مردان در همان قسمتهاي مسجد صف بگيرند""ּ

اداره امور ديني تركيه٬ با نصب امامان زن٬ اين مساله را يكبار و براي هميشه حل نمودּ

وي اضافه ميكند: ""در حال حاضر در تركيه ديانت ايشلري باشخانليغي (اداره امور ديني) داراي كادر معاونت مفتي از زنان است و بانوان را نيز براي منصب معاونت مفتي منصوب ميكندּ معاونت مفتي٬ مقامي است كه در صورت نبودن مفتي٬ صلاحيت خواندن خطبه ٬ دادن وعظ و بر عهده گرفتن امامت جماعت را داراستּ بنابراين معاونت مفتي٬ مقامي فوق امامت استּ اگر ديانت ايشلري باشخانليغي٬ كه تنها مرجع صدور فتاواي فقهي است٬ زنان را به مقام مفتيگري منصوب ميكند٬ اين بدين معني است كه در تركيه و از جنبه فقهي اين مساله حل شده و پايان يافته است""ּ

سال پيش ديانت ايشلري باشخانليغي (اداره امور ديني) تركيه٬ به منظور آگاه نمودن زنان با امور ديني و دادن دانشي صحيح به آنها٬ با اعمال اصلاحات و تغييراتي در قانون "امتحان٬ انتصاب٬ انتقال و ارتقاء حين انجام وظيفه" اداره امور ديني٬ راه مفتيگري زنان در تركيه را گشودּ اين اصلاحات با رغبت فوق العاده زنان مواجه شدּ به طوريكه در نخستين آزمون براي انتخاب ١٠٠ واعظ زن٬ بيش از سه هزار داوطلب شركت نمودּ

شرايط مفتيان زن

طبق قانون جديد٬ داوطلبان زنان معاونت مفتي٬ موعظه گري و مربيان كلاسهاي قران٬ بايد فارغ التحصيل رشته الهيات و يا دانشجوي سال آخر آن بوده باشندּ اين داوطلبان ميبايست در وهله اول پس از گذراندن دوره اي كه از طرف اداره امور ديني عرضه ميشود٬ امتحاني بنام (قادين ايستاژيئرليك يئته رليليك سيناوي) را با موفقيت بگذرانندּ كساني كه با موفقيت اين امتحان را گذرانده اند٬ بايد در امتحان ديگري (قامو پئرسونئلي سئچمه سيناوي) شركت كرده و در رشته خود در ميان صد نفر نخست جايگرفته باشندּ براي تضمين كردن كيفيت بالاي معاونين مفتي و واعظين٬ از ميان صد نفر قبول شده٬ نخست ده تن داراي مدرك فوق ليسانس و پنج تن داراي مدرك دكترا منصوب ميشوندּ سپس ٨٥ نفر باقيمانده از ميان كساني كه بالاترين پوئن را بدست آورده اند انتخاب ميشوندּ

بانواني كه از اين مراحل با موفقيت عبور ميكنند در استانها (ايل) و شهرستانها (ايلچه) آغاز به خدمت ميكنندּ در استانهاي داراي جمعيت زياد ٬ ٢ واعظ همزمان منصوب ميشودּ تمام واعظين درطول خدمت خود مجبور به شركت در دوره هاي بازآموزي حين خدمت ميباشندּ براي معاونت مفتي در شهرهاي بزرگ٬ شرط داشتن مدرك فوق ليسانس و يا دكتري در رشته الهيات٬ براي همه بانوان داوطلب معاونت مفتيگري الزامي استּ

هم اكنون در تركيه بيش از ٦٣ هزار امام جماعت و موذن زير نظر اداره امور ديني تركيه در مساجد اين كشور فعاليت دارند كه نزديك به ٢٠٠ تن از آنان زن ميباشندּ اين زنان مفتي و واعظ عمدتا در نواحي جنوب شرقي تركيه مشغول به خدمت هستندּ

مسلمانان تركيه بيشتر سني و پيرو مذهب حنفي ميباشندּ اين مذهب به عنوان مذهبي كه داراي بيشترين تساهل در باره مسائل زنان در ميان مذاهب اسلامي است شناخته شده استּ نزديك به يك چهارم جمعيت تركيه را تركان علوي (قزلباشها و بكتاشيها) تشكيل ميدهند كه اساسا به شريعت و عبادات اسلامي مانند نماز و ּּּ اعتقادي ندارندּ برابري زن و مرد در همه عرصه هاي اجتماعي و اعتقادي از خصوصيات جوامع علوي ترك استּ اقليت كرد (١٠ در صد جمعيت) ساكن در جنوب شرق اين كشور٬ پيرو مذهب شافعي است كه پس از تشيع امامي به عنوان سختگيرترين مذهب اسلامي در باره مسائل زنان شناخته شده استּ