بوتؤو آذربايجان" سؤيله ميندن فارس شووينيزمي فايدالانا بيلرمي؟

“Bütöv Azərbaycan” söyləmindən fars şovinizmi faydalana bilərmi?
--------------------------------------------------------------------------------
گونتای جاوانشیر (گنجآلپ)
--------------------------------------------------------------------------------
1960- جي ايللرده لاتين آمئريکا اؤلکه لري نين ايقتيصاديياتيندا جيدي بير ايره ليله یيش اورتايا چيخير. آمئريکا بيرلشيک دؤولتلري بو ايقتيصادي ايره ليله يشدن چوخ راحاتسيز اولماغا باشلايير. چونکو آمئريکا بيرلشيک دؤولتلري، لاتين آمئريکا اؤلکه لريني دايما اؤز آرخا حَيَطي کيمي گؤرمک ايسته ميش و ايستمکده دير. لاتين آمئريکا اؤلکه لري بؤيوک نوفوسلاري ايله آمئريکا بيرلشيک دؤولتلري نين اوره تيمي (تولیدی) اوچون توکه تيم (مصرف) مکاني کيمي آنلاشيلميشدير. آمئريکا بيرلشيک دؤولتلري، لاتين آمئريکا اؤلکه لري نين بو ايره ليله يشيني دوردورماق اوچون بير چوخ اؤنله ملرده بولونور. اساس اؤنله مي ايسه بوندان عيبارت اولور کي، بو اؤلکه لرده کي کوممونيسلري گوجلنديرسين. آمئريکانين بير باشا يارديمي ايله کوممونيست ادبييات گوجلو شکيلده ياييلماغا، يايقينلاشماغا باشلايير. حتّی برزيلده کوممونيستلرين سيلاحلي ساواش حاققيندا يازديقلاري تئوريلر ده توپلومون ايچينده سورعتلي شکيلده ياييلير. بو دؤنه مين اؤزلليگيني برزيللي يازار ژورژ آمادو"آجليق يوللاري" آدلي رومانيندا ياخشي آنلاتميشدير. آمئريکا اؤز مقصدينه چاتير. لاتين آمئريکا اؤلکه لري نين ايقتيصاديياتي چؤکور. ايقتيصادي ايره ليله یيشلرين يئريني گئريلمه لر، حتّی بؤحرانلار آلماغا باشلايير. بئله بير سوال اورتايا چيخير: ندن آمئريکا او زامانکي سووئتلرين دونيادا سؤز صاحيبي اولدوغو بير دؤنمده ريسک کيمي گؤرونن بئله بير تشببوثده بولونور؟ چونکو هر هانسي بير ايدئولوژي نين اورتايا آتيلماسي ايله اونون ايقتيدارا گلمه سي عئيني آنلاما گلمز. آمئريکانين موتخصيصلري بيليردي کي، اولوسلارآراسي کونيوکتور (دونيا شرطلري) لاتين آمئريکا اؤلکه لرينده کوممونيستلرين ايقتيدارا گلمه لرينه ايذن وئرمز. اونا گؤره ده آمئريکا بيرلشيک دؤولتلري نيفرت ائتديگي کوممونيزم ايدئولوژيسيندن اؤز ميللي و دؤولت منافعيي اوغروندا ايستيفاده ائتمه يه باشلاميشدي.

الينده ايمکاني اولان دؤولتلر بو شکيلده داورانيشلاردا بولونارلار. ايندي بو مؤوضوعنو "بوتؤو آذربايجان" و ايران مسئله سي اوزَرينه دئنه يه ليم. فارس شووينيزمي، گونئي آذربايجان ميللي حرکتينه قارشي بئله بير تَله قورا بيلر مي؟

گونئي آذربايجاندا ميللي آزادليق حرکتي نين گوجلنمه سي و اونون سورعتلي شکيلده اولوسلارآراسي موناسيبتلره داشينماسي، البتته کي، فارس شووينيزميني راحاتسيز ائتمکده دير. الينده بوتون دؤولت ايمکانلاريني بولوندوران شووينيستلر بو گئديشه سئييرجي اولاراق باخميرلار. خاتمي حؤکومتي نين ایطیلاعات وزیری، دؤولتي "ائتنيک- قومی توققوشما"لارلا باغلي اولاراق آچيقجا اويارميشدي. بو خبردارلیق او دئمکدیر کی، گونئی آذربایجاندا یوکسلن میللی کیملیک و تورک میللی انرژیسینین قارشیسی نئجه اولورسا- اولسون آلینمالیدیر. ايران رئژيمي طرفيندن گونئي آذربايجاندا بيريکميش و بيريکمکده اولان بو ائنئرژي نين ايستيقامتيني يانليش هدفلره يؤنلتمَک اوچون موختليف آلتئرناتيولي پلانلار حاضيرلانماقدادير. دؤولتي اللرينده بولوندوران، دؤولتي ايداره ائتمه تجروبه لرينه صاحيب اولان و اولوسلارآراسي افکاری عمومینین شکيللنمه سينده بوللوجا پترول ساتاراق ائتکيلي اولان ايران دؤولتي گونئي آذربايجان ميللي حرکتي نين گونده مينه گئرچکچي اولمايان، اولوسلارآراسي نين گونده مينه داشينماسي مومکون اولمايان ايدئولوژيلري، شوعارلاري سوخا بيلر. بو حاقدا جيدي دوشونمک لازيم. چونکو گونئي آذربايجاندا بيريکميش ميللي ائنئرژيني ظرفييتيندن آرتيق اولان غئيري- رئال هدفلر يولوندا خرجله مک، فورصتي قاچيرماق و گونئي آذربايجاني ائنئرژيسيز و ساوونماسيز بوراخماق آنلامينا گله جکدير. بو ايسه شووينيزمين اساس آماجي اولسا گرک. ائله ايسه شووينيزم اؤز آماجينا چاتماق اوچون گونئي آذربايجاندا يايقين اولا بيله جک، آنجاق اولوسلارآراسي ديپلوماسيده و سیاسی حقوق سيستئمينده قبول ائديلميه جک ايدئاللاردان فايدالانا بيلر. بئله اولدوغو تقديرده گونئي آذربايجانی اؤز الي ايله، اؤز ائنئرژيسي ايله ييخارلار. درين بير فيکر و سياسي بصيرت اولماديغيندا، ياخين، اورتا و اوزاق هدفلر رئالليقلارا گؤره تعيين ائديلمه ديگينده ميللتين ان قوتسال آرزوسو اونون چؤکوشونو حاضيرلار.

بوتؤو آذربايجان مسئله سي 21- عصرین بيرينجي ياريسيندا اولوسلارآراسي موناسيبتلرين گونده مي اولماياجاغي اوچون فارس شووينيزمي گونئيين ميللي حرکتيني يانليش ايستيقامتلنديرمک آماجي ايله بو ايدئولوژي نين اوزَرينه سرمايه ياتيرا بيلر دئیه دوشونمک لازیم. ان چوخ دا بو سرمايه ني باکيدا فعاليت گؤسترن ايسلام پارتيياسي و ديگر ايرانپرست شيعه فاناتيکلري طرفيندن گئرچکلشديره بيلر. تئهرانداکي شووينيستلرين "شيمالي ايران" آدي ايله حاضيرلاييب اورتايا آتديقلاري تبليغاتلار، شيمالي آذربايجانداکي دينچيلر طرفيندن تقدير گؤردو. سادجه دينچيلر طرفيندن دئييل، دينچي اولمايان ايرانپرستلر طرفيندن ده ممنونييتله قارشيلاندي. ايرانين بو گئديشله پارچالاناجاغيني اؤن گؤرَن ايالتچيلر و فارس کيمليگي مرکزلي فئدئراليستلر رئژيمين اورتايا قويدوغو "شيمالي ايران" تئزيني داها دا گليشديريب و گونئي آذربايجان ميللي حرکتي نين ديققتيني بو يؤنه سؤوق ائده بيلرلر. یعنی فئدرال ایران ایچینده بوتؤو آذربایجان. شيمالي آذربايجاندا اورتايا قويولان بوتؤولوک ايستکلري نين آرخاسيندا جيدي بير دؤولت، جيدي ايقتيصادي ايمکان اولماديغي اوچون، ايستنمه يه رک فارس شووينيزمي نين چؤرگينه ياغ سورته بيلر. ذاتن شيمالي آذربايجاندا بو حيسسيياتي داشييانلار اؤزلري آذربايجاني ترک ائديب آوروپانين بير يئرينده يئرلشمک چاباسي ايچينده ديرلر کی، بونلار دا یئنی نسله کؤتو اؤرنک اولورلار. یعنی عمرونو بو یولا قویانلار آوروپادا سیغیناجاق آختاریرلارسا، ندن بو آجی تجروبه نی آرخادان گلنلر ده یاشاسینلار کی؟

هر کس بيلير کي، آمئريکا-ايران ساواشي اولاجاغي تقديرده ايرانين باکيداکي شيعه فاناتيکلري آمئريکانين منافعيينه قارشي اينتيحاري عمللر ده گئرچکلشديره بيلرلر. دين آنلاييشي، قوم موللالارينا تقليد ائتمکدن عيبارت اولان شيمالي آذربايجانداکي مينلرجه شيعه فاناتي نين بو امره لببئيک دئيه جکلريني آمئريکا اؤزو ده بيلير. ايرانين باکيدا فکير جاسوسلوغونو، ايدئولوژي جاسوسلوغونو ائدن آللاه شوکور پاشازاده نين سون زامانلارداکي آچيقلامالاري دا بونو گؤسترمکده دير. او زامان شيعه مرکزلي شووينيزم بو ايمکاندان گونئي آذربايجانداکي ميللي حرکتي ده سؤندورمک اوچون ايستيفاده ائتمک ايستر. يعني قوزئي آذربايجان دوشوندويوموز کيمي آرخايين بير سنگر ده دئييلدير گونئي اوچون. بعضن ان آغير ضربه اينسانين هئچ اومماديغي، بکلمه ديگي يئردن گلير. اگر بير زامان قوزئي آذربايجانداکي دينچيلر و غئيري-دينچي ايرانچيلار "شيمالي ايران" سؤيله ميني داها دا ايره ليلره گؤتوروب و بوتؤو آذربايجاندان دانيشسالار، او زامان ياخشي- ياخشي دوشونمه نين زاماني گلميشدير دئمک کي. نئجه؟

گونئي آذربايجان ميللي حرکتي نين اولوسلارآراسي نين ديقتينه داشينماسي اوچون گونئي آذربايجانداکي آيدينلارين راسيوناليست، عقلي اولاراق پلانلار و شوعارلار حاضيرلامالاري لازيمدير. آنا ديلينده هئچ بير علمي تجروبه سي اولمايان، هئچ بير سياسي فلسفه سي اولمايان (آنجاق اولماسي گرکن) توپلوما گوجو چاتمايان هدفلري ياخيندا ايميش کيمي گؤسترمک ميللتي دئژئنئراسيونا اوغرادار، ايچ ائنئرژيسيني بوشالدار. فارس شووينيزمي گونئي ميللي حرکتي نين اولوسلارآراسينا داشينماسيندان قورخور. چونکو اولوسلارآراسينا داشيناجاق اولان حرکتله، سادجه غرب دئييل، تورکييه و قوزئي آذربايجان دا دؤولت سَوييه سينده مشغول اولماغا باشلاياجاقلار. يعني دونيانين پاترونلاري نين ايراده سينه قارشي چيخاجاق گوجلري اولماديقلاري اوچون، بير پلان گليشديرمک زوروندا قالاجاقلار. بيزيم هدفيميز ده بوندان عيبارت اولماليدير کي، گونئي مسئله سيني ائله بير فئنومئنه چئويرک کي، دونيا و بؤلگه دؤولتلري نين گونده مينه داشينسين. بونا دئيرلر سياسي موباريزه، سیاسی اوزاق گؤرَنلیک، سیاسی بصیرت و سياسي باشاري.

ايران رئژيمي چوخ گؤزل بيلير کي، بوتؤو آذربايجان حرکتي، گونئي آذربايجان ميللي حرکتي کيمي اولوسلارآراسي گونده مه داشينا بيلمز. دونيا، قوزئي آذربايجاني موستقيل بير دؤولت اولاراق تانييير و مدني دونيا اورادا دئموکراسي نين گليشمه سينه يارديم ائدير. ايران بونو دقيق بيلير کي، دونيا باب حرکتيني اؤز گونده مي کيمي گؤرمک ايسته مير. آيريجا، دونيانين ايستمه مه سي بير يانا دورسون، گونئي و قوزئي آذربايجانين ايقتيصادي، مدني، تاريخي قاپاسيته سي بو قدر بؤيوک بير پروژه ني گئرچکلشديره بيله جک سَوييه ده دئييلدير. او زامان ايران رئژيمي، آيدينلاتيجي رهبرلري و تشکيلاتلاري اولمايان گونئي آذربايجانداکي کوتله نين اوتوپيک و ايرراسيونال احتيياجينا رئالليغا اويغون گلمه يَن بير ايدئولوژيني سوخماق ايستر. گونئي آذربايجاندا "آذربايجان بير اولسون، مرکزي تبريز اولسون!" کيمي شوعارلاري کوتله نين تلففوظونه سوخماق ايستر. ايران بو داورانيشي ايله ايکي هدفينه چاتار: 1. گونئي آذربايجان ميللي حرکتيني عقلي اولمايان، رهبري و موتشککيل ايدئولوژيک کادرولاري اولماديغي اوچون اؤلکه نين، بؤلگه نين و دونيانين گونلوک شرطلريني بيلمه يَن بير ماجرا کيمي تقديم ائتمکله، توپلومون بوتون قاتمانلاريني (طبقه لرینی) قاپسامايان کئچيجي توپلومسال گرگينليک کيمي گؤسترمکله، ميللتين ميللي قورتولوشو يولوندا فداکارليقلا بيريکميش ائنئرژيني چوخ راحات شکيلده دونيانين گؤزوندن سالار، کونترول ائدر. 2. اولوسلارآراسي ايجتيماعي- سياسي موحيطين گونده مينده بوتؤو آذربايجان مسئله سي اولماديغي اوچون، ايران دؤولتي بو حرکتي گونئيين قورتولوشو اوغروندا اولمايان بير ماجرا کيمي گؤسترر. اولوسلارآراسي نين گونده مينده اولمايان هر هانسي بير حرکتليليک جيدي دؤولتلر طرفيندن آنجاق ماجرا کيمي گؤرونر. بوتؤو آذربايجان اولوسلارآراسي نين سياسي اوبيئکتي، سياسي مادده سي دئييلدير. اولوسلارآراسي سياسي اوبيئکت ندير؟ يعني ائله سياسي بير ستاتوس کي، هم بير جوغرافييادا ياشايان توپلومون گئرچکلري ايله اويوملو اولسون، هم او توپلومون پتانسيل ايمکانلاري ايله باغداشسين، هم ده بؤيوک دؤولتلرين ماراغيني و منافعييني جلب ائتسين. مثلن عراقداکي کورديستان سون زامانلار باشقا دؤولتلرين ده ديقتيني جلب ائتديگي اوچون اربيلده کونسوللوقلار آچيلماغا باشلاميشدير. يونانيستان دا بوفورصتدن ايستيفاده ائديب تورکييه ني آرخادان وورماق ايسته يير. اربيلده آچيلان يونان کونوسوللوغو کوردلرين تورکييه يه و گونئي آذربايجانا قارشي اؤرگوتلنمه لرينده يارديمچي رول اويناياجاقدير. بؤيوک دؤولتلر بوتؤو آذربايجان حاققيندا شوعارلار دينلرکن، درحال ايکي آذربايجانين سياسي، ايقتيصادي، حربي و مدني ستاتوسلاري حاقدا آراشديرما آپاراجاقلار. اگر آراشديرمانين نتيجه سي بئله بير پروژه ني گئرچکلشديرمک اوچون يئترلي اولمازسا، بوتون شوعارلار ماجرا کيمي دَيَرلنديريله جکدير. فارس شووينيزمي ايسه گونئيين ايمکاني نين خاريجينده اولان بئله بير شوعارلاري شهرلريميزين کوچه لرينده کي تظاهوراتلاردا سسلنديرمه يه چاليشماقلا اؤز آماجينا چاتميش اولاجاقدير. بو اوزدن ده ايمکانيميزين ديشينا چيخمادان ائنئرژيميزي مرکزلشديرمگي اؤيرنمه لي یيک. هر شئي بيردن و تصادوفلر اساسيندا الده ائديلمير. بؤيوک هدفلره هيجانلارلا دئييل، صبرله اولاشيلير. يهوديلر 2000 ايل ميللي دؤولت ايدئاليني ايچلرينده داشيديلار و سونوندا باشارديلار. بؤيوک دؤولتلرين ايقتيصادي، تيجاري و سياسي گوجلرينه موداخيله ايمکانلاريني گليشديريب و درين تجروبه قازاناراق ايستکلرينه چاتديلار. چوخ ماراقليدير کي، بو گون يهوديلرين بو تجروبه لريندن ائرمنيلر و کوردلر فايدالانماقدادير. بيزيم خطاميز داوام ائدرسه، فارس شووينيزمي ده بو خطادان ايستيفاده ائدرسه نه اولار؟

بئله ليکله، نه گونئيين ميللي داواسي اولوسلارآراسينا داشينار، نه ده گونئيده کي محبوسلاريميزا اولوسلارآراسيندان دستک گلر.

قارشيميزداکي 10 ايلده دونيا کونژوکتورلاري دگيشه جکميش کيمي گؤرونمکده دير. بو موددت عرضينده گونئيين حاقلي داواسي نين دونيانين گونده مينه گلمه سيني انگلله مک اوچون ايران رئژيمي بوتون يؤنتَملره ال آتاجاقدير. ايرانين بو پلانلاريني انگلله مک و يوردوموزون پروبلئملريني خيال دونياسيندا دئييل، دونيانين گئرچکليکلري ايشيغيندا چؤزمه يه چاليشماق، گونئي آذربايجان ميللي آزادليق حرکتي آيدينلاري نين ميسسيونودور. ميللي حرکت، شوعارلاري دقيق و رئاليست مؤوقعدن، پراقماتيک منطيقدن يولا چيخاراق اورتايا قويماليدير. بوتون شوعارلار گونئي آذربايجانين قورتولوشونا يؤنلمه ليدير. گونئي آذربايجانين ميللي ائنئرژيسيني اوتوپييالارا، خياللارا يؤنلده جک شوعارلارا شوبهه ايله ياناشيلماليدير. اونوتماماليييق کي، آرتيق بيز ميللي موباريزه نين بديعي- رومانتيک مرحله سيني کئچميش و سياسي مرحله سينه وارميشيق. سياسي موباريزه ده ايدئاللارلا حسابلاشميرلار، رئالليقلارلا حسابلاشيرلار. يعني ايمکانا گؤره پلان چيزمک و يا "يورغانا گؤره آياق اوزاتماق."

بوتؤو آذربايجان مسئله سي شوعارلا حلل اولماز. بوتؤو آذربايجان مسئله سي عمل مسئله سيدير و بير سورَجدير. بو عملين باشيندا گونئيين قورتولوشو دورماقدادير. آتالار دئميشکن، "يئکه داشي گؤتورمک وورماماق علامتيدير." بيز وورماق ايسته ييريک. شووينيزمي وورماق و يوردوموزدان ديشلاماق ايسته ييريک. اونا گؤره ده وورا بيله جگيميز و وورارکن ده فارس شووينيزمي نين يايينا بيلميه جگي داشي گؤتورمه لي یيک. ائله بير ووروش کي، شووينيزم بير دفعه ليک بؤيرو اوسته قاليب جان وئرسين.

6/6/2007

Güntay Cavanşir



“Bütöv Azərbaycan” söyləmindən fars şovinizmi faydalana bilərmi?



1960-ci illərdə Latın Amerika ölkələrinin iqtisadiyatında ciddi bir irəliləyiş ortaya çıxır. Amerika Birləşik Dövlətləri bu iqtisadi irəliləyişdən çox rahatsız olmağa başlayır. Çünkü ABD Latın Amerika ölkələrini daima öz arxa həyəti kimi görmək istəmiş və istəməkdədir. Latın Amerika ölkələri böyük nüfusları ilə Amerika Birləşik Dövlətlərinin ürətimi (istehsalı) üçün tükətim (istehlak) məkanı kimi anlaşılmışdır. ABD, Latın Amerika ölkələrinin bu irəliləyişini durdurmaq üçün bir sürü önləmlərdə bulunur. Əsas önləmi isə bundan ibarət olur ki, bu ölkələrdəki kommunisləri gücləndirsin. Amerikanın bir başa yardımı ilə kommunist ədəbiyat güclü şəkildə yayılmağa, yayqınlaşmağa başlayır. Hətta Braziliyada kommunistlərin silahlı savaş haqqında yazdıqları teoriləri də toplumun içində sürətli şəkildə yayılır. Bu dönəmin özəlliyini Braziliyalı yazar JORJ AMADU “Aclıq yolları” adlı romanında yaxşı anlatmışdır. Amerika öz məqsədinə çatır. Latın Amerika ölkələrinin iqtisadiyatı çökür. İqtisadi irəliləyişlərin yerini geriləmələr, hətta böhranlar almağa başlayır. Belə bir sual ortaya çıxır: nədən Amerika o zamankı Sovetlərin dünyada söz sahibi olduğu bir dönəmdə risk kimi görünən belə bir təşəbbüsdə bulunur? Çünkü hər hansı bir ideolojinin ortaya atılması ilə onun iqtidara gəlməsi eyni anlama gəlməz. Amerikanın mütəxəssisləri bilirdi ki, uluslararası konyuktur (dünya şərtləri) Latın Amerika ölkələrində kommunistlərin iqtidara gəlmələrinə izn verməz. Ona görə də Amerika Birləşik Dövlətləri nifrət etdiyi kommunizm ideolojisindən öz milli və dövlət mənafeyi uğrunda istifadə etməyə başlamışdı.

Əlində imkanı olan dövlətlər bu şəkildə davranışlarda bulunarlar. İndi bu mövzunu “Bütöv Azərbaycan” və İran məsələsi üzərinə deneyəlim. Fars şovinizmi, Güney Azərbaycan Milli Hərəkətinə qarşı belə bir tələ qura bilər mi?

Güney Azərbaycanda Milli Azadlıq Hərəkətinin güclənməsi və onun sürətli şəkildə uluslararası münasibətlərə daşınması, əlbəttə ki, fars şovinizmini rahatsız etməkdədir. Əlində bütün dövlət imkanlarını bulunduran şovinistlər bu gedişə seyirci olaraq baxmırlar. Xatəmi hökümətinin təhlükəsizlik naziri dövləti “etnik toqquşma”larla bağlı olaraq açıqca uyarmışdı. Bu uyarı o deməkdir ki, Güney Azərbaycandan yüksəlmiş olan milli kimliyin, Türk milli enerjisinin qarşısı necə olursa olsun alınmalıdır. İran rejimi tərəfindən Güney Azərbaycanda birikmiş və birikməkdə olan bu enerjinin istiqamətini yanlış hədəflərə yönəltmək üçün müxtəlif alternativli planlar hazırlanmaqdadır. Dövləti əllərində bulunduran, dövləti idarə etmə təcrübələrinə sahib olan və uluslararası ictimai rəyin şəkillənməsində bolluca petrol sataraq etkili olan İran dövləti Güney Azərbaycan Milli Hərəkətinin gündəminə gerçəkçi olmayan, uluslararasının gündəminə daşınması mümkün olmayan ideolojiləri, şüarları soxa bilər. Bu haqda ciddi düşünmək lazım. Çünkü Güney Azərbaycanda birikmiş milli enerjini zərfiyətindən artıq olan qeyri-real hədəflər yolunda xərcləmək, fürsəti qaçırmaq və Güney Azərbaycanı enerjisiz və savunmasız buraxmaq anlamına gələcəkdir. Bu isə şovinizmin əsas amacı olsa gərək. Elə isə şovinizm öz amacına çatmaq üçün Güney Azərbaycanda yayqın ola biləcək, ancaq uluslararası diplomasidə və siyasi hüquq sistemində qəbul edilməyəcək ideallardan faydalana bilər. Belə olduğu təqdirdə Güney Azərbaycan öz əli ilə, öz enerjisi ilə yıxılar. Dərin bir fikri və siyasi bəsirət olmadığında, yaxın, orta və uzaq hədəflər reallıqlara görə təyin edilmədiyində millətin ən qutsal arzusu onun çöküşünü hazırlar.

Bütöv Azərbaycan məsələsi XXI əsrin birinci yarısında uluslararası münasibətlərin gündəmi olmayacağı üçün fars şovinizmi Güneyin milli hərəkətini yanlış istiqamətləndirmək amacı ilə bu ideolojinin üzərinə sərmayə yatıra bilər. Ən çox da bu sərmayəni Bakıda fəaliyət göstərən İslam Partiyası və digər iranpərəst şiə fanatikləri tərəfindən gerçəkləşdirə bilər. Tehrandakı şovinistlərin “Şimali İran” adı ilə hazırlayıb ortaya atdıqları təbliğatları Şimali Azərbaycandakı dinçilər tərəfindən təqdir gördü. Sadəcə dinçilər tərəfindən deyil, dinçi olmayan iranpərəstlər tərəfindən də məmnuniyətlə qarşılandı. İranın bu gedişlə parçalanacağını ön görən əyalətçilər və fars kimliyi mərkəzli federalistlər rejimin ortaya qoyduğu “Şimali İran” tezini daha da gəlişdirib və Güney Azərbaycan Milli Hərəkətinin diqqətini bu yönə sövq edə bilər. Şimali Azərbaycanda ortaya qoyulan bütövlük istəklərinin arxasında ciddi bir dövlət, ciddi iqtisadi imkan olmadığı üçün, istənməyərək fars şovinizminin çörəyinə yağ sürtə bilər. Zatən Şimali Azərbaycanda bu hissiyatı daşıyanlar özləri Azərbaycanı tərk edib Avropanın bir yerində yerləşmək çabası içindədirlər ki, bunlar da yeni nəslə kötü örnək olurlar. Yəni ömrünü bu yola qoyanlar Avropada sığınacaq axtarırlarsa, nədən bu acı təcrübəni arxadan gələnlər də yaşasınlar ki?.



Hər kəs bilir ki, Amerika-İran savaşı olacağı təqdirdə İranın Bakıdakı şiə fanatikləri Amerikanın mənafeyinə qarşı intihari əməllər də gerçəkləşdirə bilərlər. Din anlayışı Qum mollalarına təqlid etməkdən ibarət olan Şimali Azərbaycandakı minlərcə şiə fanatının bu əmrə ləbbeyk deyəcəklərini (müsbət cavab verəcəklərini) Amerika özü də bilir. İranın Bakıda fikir casusluğunu, ideoloji casusluğnu edən Allah Şükür Paşazadənin son zamanlardakı açıqlamaları da bunu göstərməkdədir. O zaman şiə mərkəzli şovinizm bu imkandan Güney Azərbaycandakı milli hərəkəti də söndürmək üçün istifadə etmək istər. Yəni Quzey Azərbaycan düşündüyümüz kimi arxayın bir səngər də deyildir Güney üçün. Bəzən ən ağır zərbə insanın heç ummadığı, bəkləmədiyi yerdən gəlir. Əgər bir zaman Quzey Azərbaycandakı dinçilər və qeyri-dinçi irançılar “Şimali İran” söyləmini daha da irəlilərə götürüb və Bütöv Azərbaycandan danışsalar, o zaman yaxşı-yaxşı düşünmənin zamanı gəlmişdir demək ki. Necə?

Güney Azərbaycan Milli Hərəkətinin uluslararasının diqqətinə daşınması üçün Güney Azərbaycandakı aydınların rasionalist, əqli olaraq planlar və şüarlar hazırlamaları lazımdır. Ana dilində heç bir elmi təcrübəsi olmayan, heç bir siyasi fəlsəfəsi olmayan (ancaq olması gərəkən) topluma gücü çatmayan hədəfləri yaxında imiş kimi göstərmək milləti dejenerasiona uğradar, iç enerjisini boşaldar. Fars şovinizmi Güney Milli Hərəkətinin uluslararasına daşınmasından qorxur. Çünkü uluslararasına daşınacaq olan hərəkətlə, sadəcə Qərb deyil, Türkiyə və Quzey Azərbaycan da dövlət səviyəsində məşğul olmağa başlayacaqlar. Yəni dünyanın patronlarının iradəsinə qarşı çıxacaq gücləri olmadıqları üçün, bir plan gəlişdirmək zorunda qalacaqlar. Bizim hədəfimiz də bundan ibarət olmalıdır ki, Güney məsələsini elə bir fenomenə çevirək ki, dünya və bölgə dövlətlərinin gündəminə daşınsın. Buna deyərlər siyasi mübarizə və siyasi başarı.

İran rejimi çox gözəl bilir ki, Bütöv Azərbaycan Hərəkəti, Güney Azərbaycan Milli Hərəkəti kimi uluslararası gündəmə daşına bilməz. Dünya, Quzey Azərbaycanı müstəqil bir dövlət olaraq tanıyır və mədəni dünya orada demokrasinin gəlişməsinə yardım edir. İran bunu dəqiq bilir ki, dünya BAB hərəkətini öz gündəmi kimi görmək istəmir. Ayrıca, dünyanın istəməməsi bir yana dursun, Güney və Quzey Azərbaycanın iqtisadi, mədəni, tarixi qapasitəsi bu qədər böyük bir projeni gerçəkləşdirə biləcək səviyədə deyildir. O zaman İran rejimi, aydınlatıcı rəhbərləri və təşkilatları olmayan Güney Azərbaycandakı kütlənin utopik və irrasional ehtiyacına reallığa uyğun gəlməyən bir ideolojini soxmaq istər. Güney Azərbaycanda “Azərbaycan bir olsun, Mərkəzi Təbriz olsun!” kimi şüarları kütlənin tələffüzünə soxmaq istər. İran bu davranışı ilə iki hədəfinə çatar: 1. Güney Azərbaycan milli hərəkətini əqli olmayan, rəhbəri və mütəşəkkil ideolojik kadroları olmadığı üçün ölkənin, bölgənin və dünyanın günlük şərtlərini bilməyən bir macəra kimi təqdim etməklə, toplumun bütün qatmanlarını qapsamayan keçici toplumsal gərginlik kimi göstərməklə, millətin milli qurtuluşu yolunda fədakarlıqla birikmiş enerjini çox rahat şəkildə dünyanın gözündən salar, kontrol edər. 2. Uluslararası ictimai-siyasi mühitin gündəmində Bütöv Azərbaycan məsələsi olmadığı üçün, İran dövləti bu hərəkəti Güneyin Qurtuluşu uğrunda olmayan bir macəra kimi göstərər. Uluslararasınin gündəmində olmayan hər hansı bir hərəkətlilik ciddi dövlətlər tərəfindən ancaq macəra kimi görünər. Bütöv Azərbaycan uluslararasının siyasi obyekti, siyasi maddəsi deyildir. Uluslararası siyasi obyekt nədir? Yəni elə siyasi bir status ki, həm bir coğrafiyada yaşayan toplumun gerçəkləri ilə uyumlu olsun, həm o toplumun potansial imkanları ilə bağdaşsın, həm də böyük dövlətlərin marağını və mənafeyini cəlb etsin. Məsələn İraqdakı Kürdistan son zamanlar başqa dövlətlərin də diqqətini cəlb etdiyi üçün Ərbildə konsulluqlar açılmağa başlamışdır. Yunanistan da bufürsətdən istifadə edib Türkiyəni arxadan vurmaq istəyir. Ərbildə açılan Yunan konusulluğu Kürdlərin Türkiyəyə və Güney Azərbaycana qarşı örgütlənmələrində yardımçı rol oynayacaqdır. Çünkü böyük dövlətlər Bütöv Azərbaycan haqqında şüarlar dinlərkən, dərhal iki Azərbaycanın siyasi, iqtisadi, hərbi və mədəni statusları haqda araşdırma aparacaqlar. Əgər araşdırmanın nəticəsi belə bir projeni gerçəkləşdirmək üçün yetərli olmazsa, bütün şüarlar macəra kimi dəyərləndiriləcəkdir. Fars şovinizmi isə Güneyin imkanının xaricində olan belə bir şüarları şəhərlərimizin küçələrindəki təzahüratlarda səsləndirməyə çalışmaqla öz amacına çatmış olacaqdır. Bu üzdən də imkanımızın dışına çıxmadan enerjimizi mərkəzləşdirməyi öyrənməliyik. Hər şey birdən və təsadüflər əsasında əldə edilmir. Böyük hədəflərə həyəcanlarla deyil, səbrlə ulaşılır. Yəhudilər 2000 il milli dövlət idealını içlərində daşıdılar və sonunda başardılar. Böyük dövlətlərin iqtisadi, ticari və siyasi güclərinə müdaxilə imkanlarını gəlişdirib və dərin təcrübə qazanaraq istəklərinə çatdılar. Çox maraqlıdır ki, bu gün yəhudilərin bu təcrübələrindən Ermənilər və kürdlər faydalanmaqdadır. Bizim xətamız davam edərsə, fars şovinizmi də bu xətadan istifadə edərsə nə olar?

Beləliklə, nə Güneyin milli davası uluslararasına daşınar, nə də Güneydəki məhbuslarımıza uluslararasından dəstək gələr.

Qarşımızdakı 10 ildə dünya konjukturları dəyişəcəkmiş kimi görünməkdədir. Bu müddət ərzində Güneyin haqlı davasının dünyanın gündəminə gəlməsini əngəlləmək üçün İran rejimi bütün yöntəmlərə əl atacaqdır. İranın bu planlarını əngəlləmək və yurdumuzun problemlərini xəyal dünyasında deyil, dünyanın gerçəklikləri işiğinda çözməyə çalışmaq, Güney Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkəti aydınlarının missionudur. Milli hərəkət, şüarları dəqiq və realist mövqedən, praqmatik məntiqdən yola çıxaraq ortaya qoymalıdır. Bütün şüarlar Güney Azərbaycanın qurtuluşuna yönəlməlidir. Güney Azərbaycanın milli enerjisini utopiyalara, xəyallara yönəldəcək şüarlara şübhə ilə yanaşılmalıdır. Unutmamalıyıq ki, artıq biz milli mübarizənin bədii-romantik mərhələsini keçmiş və siyasi mərhələsinə varmışıq. Siyasi mübarizədə ideallarla hesablaşmırlar, reallıqlarla hesablaşırlar. Yəni imkana görə plan çizmək və ya “yorğana görə ayaq uzatmaq”.

Bütöv Azərbaycan məsələsi şüarla həll olmaz. Bütöv Azərbaycan məsələsi əməl məsələsidir və bir sürəcdir. Bu əməlin başında Güneyin qurtuluşu durmaqdadır. Atalar demişkən, “yekə daşı götürmək vurmamaq əlamətidir.” Biz vurmaq istəyirik. Şovinizmi vurmaq və yurdumuzdan dışlamaq istəyirik. Ona görə də vura biləcəyimiz və vurarkən də fars şovinizminin yayına bilməyəcəyi daşı götürməliyik. Elə bir vuruş ki, şovinizm bir dəfəlik böyrü üstə qalıb can versin.



6/6/2007