حرکت ملی آذربایجان جنوبی و تهران
-------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------
امروزه حرکت ملی آذربایجان جنوبی در یک شرایط خاص منطقه ای و بین المللی به عنوان یک بازیگر جدی مطرح است بازیگری که در هر تغییر و تحول منطقه ای می تواند نسبت به اکثر بازیگران منطقه ای نقش مؤثری را ایفا نماید. اکثر استراتژیست های جمهوری اسلامی و برخی از استراتژیست های منطقه ای و بین المللی معتقدند که قابلیت بازیگری ” حرکت ملی آذربایجان” بیشتر از آن تصوراتی است که در غرب و منطقه آن وجود دارد. حتی در داخل حرکت ملی آذربایجان افرادی هستند که درک درست از وضع استراتژیک خود ندارند. ولی مطالعه شاخصه های یک جنبش اجتماعی که به سطح بازیگری درسطح ملی و منطقه ای رسیده است، نشانگر این است که نمودار حرکت ملی آذربایجان در این شاخصه ها در حد استاندارد است. فقط مطالعه دقیق و علمی قیام خرداد ماه آذربایجان ،‌سطح بازیگری جنبش ملی آذربایجان را مشخص می کند. در این قیام با اینکه وسایل اطلاع رسانی در حد نزدیک به صفر بود ، 35 شهر آذربایجان لنگرهای امنیتی دولت تهران را به لرزه درآورده و عملاً در طول یک ماه ، توزیع قدرت را که یکی از کارویژه های هر دولت است، در شهرهای آذربایجان با اختلال جدی مواجه کرده بودند.

جمهوری اسلامی با درک سطح بازیگری حرکت ملی آذربایجان ، نگرانی و توجه بیشتری برای کاستن از سطح بازیگری این جنبش سیاسی – اجتماعی آذربایجان نشان داد و با درک شرایط آینده خاورمیانه ، که صد در صد آبستن حوادث بزرگ است، برنامه هایی در دستور کار دارد که به چند مورد اشاره می شود؛

1- جمهوری اسلامی بر این اعتقاد است که حمله به کلیت جنبش آذربایجان همیشه به نفع دولت تهران تمام نشده و باید منازعه دولت تهران با آذربایجان را به منازعه آذربایجان با آذربایجان تبدیل کرد. که شامل اختلافات استان با استان و بعد ایجاد اختلاف بین طیف های مختلف حرکت ملی آذربایجان است.(امروزه مطالعه پروژه های نهادهای امنیتی و سوالاتی که در بازداشتگاههای وزارت اطلاعات از فعالین می شود بیانگر این نکته است که دولت تهران ‌برای طیف و یا گروهی که با طیف دیگر حرکت مشکل دارد، با هدف پررنگ تر شدن اختلافات فضای لازم را به وجود می آورد).

2- دولت تهران از بین المللی شدن حرکت ملی آذربایجان وحشت دارد به همین جهت تلاش می کند شاخصه ها و استاندارد هایی را که مبین یک حرکت سیاسی – اجتماعی است از حرکت ملی آذربایجان بگیرد. به عنوان نمونه دولت تهران در تلاش است قدرت بسیج پذیری ، استراتژی واحد،‌ داشتن رهبری ، … را در حرکت از بین ببرد و با بکار بردن اصطلاحاتی مانند تجزیه طلبان، شورشیان ، آشوی طلبان و … می خواهد از به وجودآمدن تصور یک جنبش سیاسی از حرکت ملی آذربایجان در دنیا ، جلوگیری کند. و از طرفی با نامیدن تجزیه طلب که در حقوق بین الملل طرفدار ندارد، دستشان برای سرکوب فعالین حرکت باز باشد.

3- دولت تهران با ساماندهی کردها در شهرهای آذربایجان ، یک بحران هدایت شده و در عین حال قابل کنترل را به اجرا گذاشته و بر این باور است که مناقشه تورک ها و کردهای مهاجر می تواند بخش عظیمی از پتانسیل حرکت ملی آذربایجان را به اضمحلال بکشاند.

4- دولت تهران ، تورکیه و جمهوری آذربایجان شمالی را عمق استراتژیک حرکت ملی آذربایجان می داند و با روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه در تورکیه و با انعقاد قرارداد امنیتی با این کشور ،‌تا حدودی نگرانی خود را از جانب تورکیه از بین برده است. از طرفی با نفوذی که در سازمان پ. کا. کا. دارد ، هرزمان بخواهد می تواند امنیت تورکیه را با چالش مواجه سازد. اما در مورد جمهوری آذربایجان فوق العاده نگران است و وجود این کشور را به ضرر امپراطوری خود قلمداد می نماید. به همین جهت چهار سطح از سیاست را در جمهوری آذربایجان شمالی دنبال می کند که عبارتند از :

الف- ایجاد یک گروه اسلامگرا و سازمان دهی آن در کل آذربایجان با عنوان حزب اسلامی آذربایجان که در 17 شهر شعبه دارد و 600 نفر از اعضای رسمی و غیررسمی این حزب در شهر قم علوم حوزوی همراه با دروس مربوط به عملیات روانی خواندند و به آذربایجان برگشتند و 160 نفر دیگر نیز دوره های “شهادت طلبانه” را در ایران گذراندند.

ب- سازمان دهی گروههای قومی تالش، آوارها و در شرایط حاضر هم کردها در جمهوری آذربایجان. امروزه در کشورهای مختلف جهان سرویس های اطلاعاتی ایران با تالش های مهاجر آذربایجان ارتباط برقرار کرده و آنها را به سمت دشمنی با دولت جمهوری آذربایجان سوق می دهند. شبکه تلوزیونی برون مرزی “سحر” وابسته به سپاه پاسداران ایران بیشترین تلاش را در این راستا انجام می دهد.

ج- حمایت از ارامنه جهت استمرار طویل المدت اشغال آذربایجان و همچنین حمایت غیررسمی از استقلال قره باغ ؛ در شرایط کنونی 50 شرکت وابسته به نیروهای امنیتی دولت تهران با پوشش های مختلف و همچنین یک رادار نظامی دولت تهران در قره باغ فعال است( البته دولت تهران برنامه های قومی را نیز برای ایجاد گروه استقلال طلب در نخجوان در دست اجرا دارد).

د- دولت تهران تلاش می کند چند تا از لابی هایش را در دولت جمهوری آذربایجان حفظ کند و این لابی ها پیام دولت تهران را بی واسطه به الهام علی اف برسانند و در شرایط حساس مانند انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری با حمایت سیاسی از الهام علی اف و حزبش امتیازات کوتاه مدت دریافت نماید.

5- دولت تهران سعی می نماید با بزرگنمایی روابط باکو – اسرائیل ، دولت جمهوری آذربایجان را در مقابل دینداران آذربایجان جنوبی قرار دهد.

6- دولت تهران با انعقاد قرارداد با ارتش سری ارمنستان (آسالا) در نظر دارد در مواقع بحرانی ، شکار فعالین قوی حرکت ملی آذربایجان را به آنها بسپارد.

7- دولت تهران هر روز حدود 120 نفر از سرویس های اطلاعاتی خود را از استانداری تبریز و اردبیل ، با پوشش های مختلف از جمله تاجر و ‌ روزنامه نگار به باکو می فرستد، تا نبض تحولات این جمهوری را به روز داشته باشد. البته چندین نهاد رسمی دولت تهران از جمله کمیته امداد ، دفتر فرهنگی ایران در باکو، انتشارات الهدی، … علاوه بر جمع آوری اطلاعات ، نفوذ قابل توجهی در برخی از لایه های جامعه آذربایجان دارند. آقای اجاق نژاد نماینده فرهنگی ایران که یکی از نیروهای امنیتی ایران می باشد، در بین دینداران باکو به عنوان ریش سفید شناخته می شود و کتابهای دینی به نفع جمهوری اسلامی را به نویسندگان باکو سفارش می دهد.

8- دولت تهران با شناسایی افراد نویسنده در سراسر جهان ، از آنها می خواهد که علیه کشور آذربایجان و تورکها مطلب بنویسند. البته نزدیک 220 سایت و وئبلاگهای اینترنتی هم با اسامی مختلف بر علیه آذربایجان فعال نموده است.

9- دولت تهران تلاش دارد بازی را در زمین آذربایجان انجام دهد تا حرکت ملی آذربایجان را در زمین خود درگیر نماید. به عنوان نمونه 80 سال است که حرکت ملی آذربایجان تلاش می کند افترایی را که کسروی خائن با عنوان “آذری شاخه زبان فارسی است” مطرح کرده است را برطرف نماید. و اکنون نیز با به وجودآوردن کلماتی مانند آران، ایران شمالی، … سعی میکنند حرکت ملی آذربایجان اکثر وقتش را صرف افترازدایی بکند تا ابتکار.

ملاحظات راهبردی حرکت ملی آذربایجان:

- اختلافات در درون حرکت به حداقل سطح اش برسد. فعالینی که صاحب رسانه هستند سعی کنند حرکت را به خودخوری نکشانند، امروزه بیشتر تنش ها در فضای مجازی اینترنت است و در داخل آذربایجان اختلافات جدی وجود ندارد. صاحبان رسانه ها فضا را بیشتر درک نمایند.

- فعالین و نخبگان حرکت ملی آذربایجان ادبیاتی را به وجود آورند که وزن حقوقی و سیاسی داشته باشد و این ادبیات بیانگر واقعی یک جنبش سیاسی- اجتماعی و ملی باشد. به عنوان نمونه اصطلاح “فدرالیسم” نمی تواند مبنای یک جنبش سیاسی – اجتماعی منطقه ای باشد، بلکه تفویض بخشی از قدرت دولت مرکزی به استانهاو ایالتهاست. ولی جنبش “حق تعیین سرنوشت ” (در چارچوب استقلال طلبی) می تواند مبنای یک جنبش سیاسی منطقه ای باشد. البته فدرالیسم می تواند به عنوان یک فاکتور در هنگام مذاکره با دولت تهران مورد استفاده قرار گیرد.
- در مذاکره با سران کردها بایستی آنها را متوجه کرد که ابزار بازی های کثیف دولت تهران هستند و از این کار سودی عایدشان نمی شود. لازم به ذکر است که بایستی مردم آذربایجان غربی را متوجه اقدامات شوم تروریست های کرد بنماییم.

- حزب عدالت و توسعه و دولت اردوغان کل تورکیه نیست و فرصت های مختلفی در لایه های مختلف اجتماعی تورکیه وجود دارد که می توان از آنها به نفع حرکت ملی آذربایجان سود برد. در جمهوری آذربایجان نیز با در نظر گرفتن منافع ملی این جمهوری ، می توان از دیپلمات های آنها جهت شناساندن حرکت ملی در جهان بهره برد.

- در مورد سازمان های تروریستی ارمنی که با دولت تهران قراردادهای همکاری دارند ، اطلاع رسانی لازم صورت گیرد.

- فعالین خارج تلاش نمایند کمیته های حقوق بشر و کمیته های دفاع از زندانیان سیاسی را ایجاد نمایند و بخش عظیمی از فعالیتشان اطلاع رسانی در خصوص اوضاع وخیم آذربایجان به نهادهای بین المللی باشد.

- نسل کشی تورکهای آذربایجان توسط دولت تهران در زمان پهلوی را به صورت جدی در جهان مطرح و حوزه رسانه ای دنیای تورک و برخی NGO های بین المللی را در این خصوص آگاه سازند.

- حرکت ملی آذربایجان بایستی تغییر و تحولات منطقه ای را تجزیه و تحلیل عمیق نموده و سناریو خود را از امروز تهیه کرده ، برای هر سطحی از تحولات سناریوی خاصی را تعریف نماید.

- در درون حرکت ملی آذربایجان احزاب مختلف به وجود آید تا تمام قشرهای ملت آذربایجان پوشش داده شوند. و در موارد حساس رؤسای احزاب بتوانند از طریق تشکیل شورای رهبری از طرف ملت برنامه ریزی کنند.

- از اکنون دایرةالمعارف آذربایجان جنوبی تهیه شود و دوستان، دشمنان ، امکانات ، مقدورات، محذورات، مناطق استراتژیک ، شعارها، … را مشخص نمایند تا در مواقع بحرانی با خلاء اطلاعاتی مواجه نشوند. (البته این مجموعه بایستی نزد رهبران حرکت حفظ شود). از طرفی بدین طریق کلیدواژه های حرکت ملی آذربایجان تنظیم می گردد. برای نمونه از اصطلاح های ؛ ملت آذربایجان، قیام خرداد 85 آذربایجان، مرزهای تحمیلی آذربایجان، دولت شبه مدرن فارس، حق تعیین سرنوشت، امپراطوری ایران، نسل کشی 1325 آذربایجان، دولت ملی آذربایجان در سال 1324،… می توان نام برد.

- مراکز مطالعاتی در حرکت ملی باید فعال باشند و از نخبگان دنیای تورک می توان در این مراکز بهره برد.

- حرکت بایستی از حالت مکانیکی به حالت ارگانیکی درآید و گروههای مختلف در حوزه های حقوقی، سیاسی، استراتژیک، اقتصادی، … فعال باشند.

- فعالین خارج از کشور تلاش نمایند رسانه های مختلفی را برای اطلاع رسانی حرکت ایجاد نمایند.

- خاطرات زندانیان سیاسی و سوالاتی که از آنها پرسیده می شود جمع آوری گردد تا سوالات فنی وزارت اطلاعات ایران نسبت به حرکت ملی مشخص گردد.