"بین المللی اینسان حقوقلارینین کنوانسییونون بیرینجی ماده سی" و آذربایجان اینسانی
--------------------------------------------------------------------------------
محمد بودونچو
--------------------------------------------------------------------------------
اینسان حقوق لارینین عمومی کنوانسییونو 1948 –نجی ایل ین دئسامبر آیینین 10 دا بیرلشمیش میللت لر تشکیلات نین گئنل قورولتاییندا(عمومی مجمع )بوتون عضوی لرین مثبت رای ایله وضع اولونموشدو،بو بیانیه نین مقدمه سینده اوخویوروق:"عضو دؤولت لرین بیرلشمیش میللتلرین تشکیلاتی ایله امکداشلیق شرایطینده اینسان حقوقلارینا و اساس آزادلیقلارا عمومی حؤرمت و اونلارا عمل اولونماسینا یاردیم ائتمه یی عهدلرینه گؤتوردوکلرینی نظره آلاراق؛"بو بیان نامه نی معیار تعریف له میشدیر و اونون "هم تشکیلات ین عضوو اولان خالقلاری،هم ده اونلارین نظری آلتیندا اولان اراضی لرین خالقلاری آراسیندا عمومی لیکده،حیاتا کئچیریلمه سینه سعی گؤسترمه لری مقصدیله بوتون دؤولتلرین یئرینه یئتیرمه یه جان آتمالی اولدوقلاری وظیفه بیان ائدیر."

تاسف ایله بو بین المللی مقاوله نامه یه استناد ایله آذربایجانلی اینسان لارین حاقلاری رعایت اولونمادان قورخولو شکیلده ایران دؤولتی و فارس آیدین لاری طرفیندن آیاق لانیر.بوردا یازار ایستیر بیر سلسله قیسا مقاله لر اساسیندا بو بین المللی مقاوله نامه نی آذربایجان میللت نین بو گونکو دوروم ایله تطبیق لشدیرسین.و بو ایشدن یازارین ایکی آماجی وار: بین الملل معیارلار اساسیندا آذربایجان میللت ینه اولان ظلم لری آچیق لاییب و سندلشدیرمک،آذربایجان میللی حرکت نین دئموکراتیک و بشر حق لریندن مدافع ائدن بیر حرکت کیمی گؤسترمک.

آرتیر مالییق هر ماده مستقل بیر یازیدا آچیق لاناجاقدیر.

ایندیسه بیرینجی ماده:"بوتون اینسانلار ارکین (آزاد)دونیا یا گلیرلر.حیثیت و حقوق باخیمیندان برابر دیرلر،عقل و ویجدان صاحیبی اولوب و گرکلیدیر بیر بیرلریله قارداشجاسینا داورانسینلار."

بیرینجی ماده بوتون اینسانلاری دونیا دا ارکین(آزاد)بیلیر.ارکین اینسانلار ین ان بؤیوک نمادی بودور کی اونلار ائلییه بیلسینلر اؤز مقداراتلارین (آلین یازیلارین)سئچسینلر.آذربایجانلی لار اون سگیزینجی اؤده (عصر)دن کی یئنی میللت دوشونجه سی یارانیب؛ میللت لره اؤز مقدارات لرین سئچمک حاقی تعریف له نیب آردیجیل اولاراق بو حاقی اؤزلرین تعریف ائدیب و اونو الده ائتمگه چالیشیب لار.آذربایجانلی لار اوندوقوزونجو عصرین سون ایل لرینده و ایگیرمینجی عصرین اول لرینده قانونو شکیلده" ایچ" ایشلرینده مستقل اولماق اوچون11 آی ایرانین مرکزی دؤولت ایله توقوشولار.اونلار نهایت دا ایران ین ایلک آنا یاساسیندا "ایالتی و ولایتی انجمن لر"قورومون(نهادین)یئرلشدیریرلر.تاسف ایله ایندی ایللر بویودورکی تئهران حکومتی و فارس آیدین لاری بو آزادلیق حاقین آذربایجان اوچون تعریف ائتمیرلر،آذربایجان اینسانی اؤزگور(آزاد) دئییل دیر اؤز دیلینده یازیب اوخوسون ،اؤز یوردوندا اولان طبیعی ثروت لردن ایستفاده ائتمک ده ،اؤز دیلینده عمومی مئدییا لاردان(جمعی رسانه لر) فایدالانماقدا ،میللی آرزولار ائتمکده آزاد دئییل دیر. حالبوکی بیرینجی ماده بوتون اینسانلاری آزاد بیلیر .باشقا اینسانلارین بو آزادلیق لاری اولورسا بیزیمده اولمالی دیر.بو آزادلیغا تئوریک و پراتیک قارشی چیخانلار آزادلیق دوشمن لری دیر و بو اوغوردا مبارزه آپاران کیمسه لر بین المللی مشروعییته صاحیبدیلر.

بیرینجی ماده بوتون اینسانلاری حیثیت و حقوق باخیمیندان برابر تانیر.بوتون اینسانلارین "حیثیت"لری وار ،او غرور ،هویت و کرامت صاحیبی دیر.کیمسه نین حیثیتی باشقاسینین حیثیت ینه اوستون(برتر) دئییل دیر؛حیثیت مقوله سینده اونون بوتون اینسانلار آراسیندا برابر اولماسی ده یر و ارزش دیر،کیمسه بیرینین حیثت ینه توخونسا ضدی اینسانی بیرایشه ال قویور و اینسان ویجدانی وریندن محکوم دور.ایراندا فارسدان باشقا اینسانلارین حیثیت لری آیاقلانیر،بونا اعتراض ائدن کیمسه دؤولت وریندن رنگلی جورم لره متهم اولور ،بوردا گؤردوگونوز کیمی" ضد ارزش" رسمی ارقانلار و فارس آیدین لری وریندان ارزش تانینیر. بیرینجی ماده ده درج اولان "حیثیت برابرلیگ"ینه گؤره کیمسه ائلییه بیلمز باشقا بیر اینسانین هویت ارکانلارین لاغا قویسون یا اونو آلچاق سانسین.

"حقوق" یانی "دوغرو"؛ده یر لردن دوغولان بیر آنلام دیر .هر وارلیق اؤزونه مخصوص بیر حق و حقوقا مالیک دیر ،بین المللی نورمولارا گؤره بوتون "اینسان"وارلیغی "برابر"بیر حق و حقوقا مالیک دیر،بشر حق لری دوغال(طبیعی) حق لر دیر ،یانی"اولان بئله دیر،اولوناندا بئله اولاجاق" .

ایستاندارد بشر حق لرین بللندیرن "اینسان حقوق لارینین عمومی بیان نامه سی"بوتون اینسانلارین "حقوق" باخیمیندان برابر اولمالاریندان دانیشیر،بونا عینی نمونه بوکی، بیر فارس یا ارمنی بو حقه مالیک دیرسا اؤز دیلینده تحصیلات آلا؛قارداغدا یاشییان بیر تورک ده بو حقه مالیک دیر،کیمسه حق ین قاباغین آلسا بو ماده ایله قارشی –قارشییا دورور.تاسف ایله ایراندا فارس آیدینلاری و حاکیمییت "زور"-و حق تعریف ائدیرلر اؤرنک اوچون اونلار استدلال ائدیرلرکی چون "فارس"دیلی نین ادبیاتی باشقا دیل لردن گوجلو دور بس ایرانین تکجه رسمی دیلی "فارس"اولمالی دیر. گوجلونون "حق"اولماسی بو گون بیه نیلمیش بیر دوشونجه دئییل دیر؛فلسفه تاریخ ینده سوفسطایی لرگوج لونون حق اولماق دوشونجه سینه آرخا دوراراق م.اؤ کالیکلس دئییر:"حق بودورکی گوجلو حکومت ائتسین."افلاطون جمهوریت کیتابینین 388 صحیفه سینده بو قونو ایله ایلگیلی یازیر:"یانی ائل بیل دئییریک،حقوقون اؤزونون نه تملی وار نه کؤکو و نه ده یری "بو دوشونجه یه ایگیرمینجی عصیرده آلمانییادا نازی لار و ایتالییادا فاشیسم لاردا آرخا دورموشدولار.حتی آلمانیا لی فیلسوف یرینگ "زور"سؤزجوکون "حق"-ه معادل بیلیر.

بیرینجی ماده اینسانلاردا ویجدان واقعیت ین تایید ائدیر،ویجدان نه دیر؟"ویجدان "اینسانین ایچ حاکمه هئیتی دیر.ویجدان اینسانین ده یر اؤلچوسودور.هئچ بیر اینسانین ویجدانی قبول ائتمز اؤز یوردوندا اولان ایمکانلاردان و طبیعی ثروت لردن ثمرسیز قالسین،یا اؤز آتابابا و یورد سئوگی لرین باسدیرسین،یا اینسانی حق لریندن واز کئچسین؛تاسف ایله ایراندا حاکیمییت و فارس آیدین لارینین ائتدیک لری و حقوقی و سیاسی و اقتصادی عمل لری بونو گؤستریرکی اونلار غئیر فارس میللت لرین ویجدان لارینا سایغی گؤسترمیرلر،ترسینه آییلان ویجدانلاریدا سرکوب ائدیرلر.بیر آذربایجانلی نین ویجدانی قبول ائتمه سه تحمیلی "فارس هویت"ی اونون "میللی هویت "ینه قالیب گلسین ؛"اؤلوم"یا "دوستاق"جزاسینا معروض قالاجاقدیر.

بو ماده ده ایشاره اولونان "قارداشجاسینا"داورانماق نه دیر؟قارداشلیق روحو یانی بوتون اینسانلارین حق و حقوق لارینا قارداشلیغا لاییق اولان گؤز کیمی باخیب دوشونمکدیر.تاسف ایله ایراندا فارس قونشولاریمیز باخیش لاریندا و عمل لرینده بیزه بیر قارداش کیمی باخمیرلار،نییه کی هئچ زامان قارداش،قارداشا چیرکین لقب و عنوان لار وئریب ،او عنوان لار دا اونو سس لمز.یا قارداش،قارداش ین اقتصادی تضییق لاردا قویماق ایله عایله سیندن اوزاق سالماز و یا قارداش قارداشین حق ایسته دیگی زامان اونا اؤلوم جزاسی تعریف ائتمز.

سونوج:

ایراندا فارس لار آزاددیلار اؤز دیل لرینده اوخویوب یازسینلار،تاریخ لرین آراشدیرسینلار،میللی آرزولار ائله سین لر،آنا دیل لرینده مئدییا لاردان فایدالانسینلار،ایراندان باشقا یئرلرده یاشییان دیل داش لارینا سئوگی و یاردیم گؤسترسینلر حالبوکی هئچ بیر غئیر فارس بو آزادلیقا مالیک دئییل دیر.

ایراندا فارس اینسانلاری و فارس میللتی مالیک اولان اجتماعی ،سیاسی،فرهنگی و اقتصادی امتیازلارا و ایمکانلارا غئیر فارس میللت لری مالیک دئییل دیر،بس بوردا حقوق بیرلیگی یوخدور،بوردا فارس لار عمومی داورانیشلاریندا غئیر فارس میللت لری او جمله دن آذربایجان تورک لرین تحقیر و تمسخر ائدیرلر یانی بوردا اینسانین حیثیت و کرامتی آیاقلانیر بیر حالداکی اعتراض حق لری دا اونلار اوچون تعریف اولونمور.بوردا روابط لر قارداشجاسینا یوخ ارباب رعیتی دیر.بونلار گؤستریر کی ایراندا "بین المللی اینسان حقوق لارینین بیرینجی ماده سی تام شکیلده نقض اولونور.فارس آیدین لاری و بشر حق لر ایله دموکراسی ادعاسی اولان فارس قروپلاردا اونلارا نیسبت اعتناسیزدیرلر.

آذربایجان میللی حرکتی ایراندا غئیر فارس میللت لرین آزادلیق،حقوق و حیثیت باخیمیندان بیر اولما ایستقامتینده مبارزه آپاران بیر حرکت دیر،بیر حرکت کی بین الملل حقوقوندان مشروعییت آلیر؛اونا گؤره هر حق سئور اینسانا وظیفه دیر بو حرکت دن و بو حق لردن حمایت ائتسینلر.