تبعیض های دینی و آسیملاسیون مذهبی در آذربایجان
--------------------------------------------------------------------------------
محمد بودونچو
--------------------------------------------------------------------------------
منشور سازمان ملل متحد انسانها را از هر دین ، نژاد، جنس و رنگ و زبان که باشند برابر می داند. طبق نرم های بین المللی کسی نمی تواند مردمی یا انسانی را به خاطر داشتن عقاید مذهبی از حقی محروم کرده و یا تضیقی بر علیه او روا بدارد . جامعه بین المللی نسبت به این موضوع حساس بوده و چندین سازمان دولتی و غیر دولتی مرتبط با این تفکر در جهان در حال فعالیت هستند. متاسفانه انسان های ساکن در ایران که از جنس فارس و شعیه اثنی عشری نیستند بصورت سیستیماتیک مورد آزار و اذیت و اجحاف حقوق از طرف صاحبان قدرت می شوند. آزادی مذهبی در دنیای امروزی به قدری اهمیت دارد که دفاع از آن یکی از اهداف قدرت های بزرگ جهانی چون ایالت متحد آمریکا و اتحادیه اوروپا گشته است. آذربایجانی ملتی است که اکثریت آن دارای مذهب شعیه بوده ولی با توجه به ساختار اجتماعی خود دارای تعریف خاصی از این مذهب بوده و آداب و رسوم مخصوص خود را دارند. متاسفانه دولت ایران در راستای سیاست های آسیملاسیون نزادی و مذهبی خود علاوه بر تضیق های ملی تضیق های مذهبی را نیز بر آن روا می دارد. که نمونه های بارز آن را می توان به شرح زیر نام برد:

[تركهاي جعفري]

-اعدام، زندانی، محرومیت از حقوق اجتماعی برای مبلغان و مقلدان آیت ا...شریعت مداری در دهه 60. لازم بذکر است که هنوز هم تعداد زیادی از مقلدان آیت ا...شریعت مداری با گذاشت بیست سال از این واقعه هنوز به عنوان مجرم از داشتن بسیاری از حقوق اجتماعی خود محرومند. حاکمیت اجازه نشر افکار مذهبی آیت ا..شریعت مداری را نمی دهد. آخوندها و مبلغان وی حق بالای منبر رفتن را ندارند. طرفداران آنها نمی توانند در مجالس برای شادی روح مجتهدین مورد تایید خود صلوات بفرستند. در اول انقلاب کسانیکه به خاطر مقلد بودن به فقه شریعت مداری از کار برکنار گشتند هنوز امکان استخدام در مشاغل دولتی را ندارند.

-حکومت هیچ گونه دلجویی و حمایتی از خانواده های که سرپرست آنها به خاطر اعتراف به مجتهد دانستن آیت ا...شریعت مداری اعدام شده است نمی کند. حتی اجازه گذاشتن سنگ مزار نیز به قبر آنه را نمی دهد.

-میفولوژیست ها بر این عقیده اند که آیین ها قدمتی بس زیادتر از خود ادیان دارند. بعضی از آیین های مذهبی با تغییر دین منطقه خود را در قالب دین جدید قرار می دهند. آذربایجانی ها نیز به علت تفاوت در منشاء ملی دارای آیین های مخصوصی به خود می باشند که هم اینک جزءای از عقاید مذهبی این منطقه حساب می شود. برای مثال آیین شاخسئی –واخسئی و دیگر آیین های روز عاشورا؛ که دولت ایران به صورت سیستماتیک با فشارها و سلیقه های که نسبت به آیین های مذهبی منطقه آذربایجان اعمال می کند به جنگ آیین ها و عقاید مذهبی ملت آذربایجان برخواسته است.

-حاکمیت به چاپ کتب و مجلات دینی در زبان خود مردم امکان نداده و در بعضی موارد نیز با آن برخورد می کند. جلوی گیری از فعالیت مجلات تورکی حوزه علمیه قم و بستن خانه ادبیات وابسته به علما آذربایجانی

-امکان تبلیغات مذهبی خاص ملت آذربایجان از طریق رسانه های جمعی امکان پذیر نیست (ایران کشوری است که رسانه های عمومی آن در اختیار و انحصار دولت می باشد.)

-بعد از انقلاب دولت ایران حوزه علمی تبریز را که یکی از مراکز مهم فقهی آذربایجان بود با اخراج بانیان و طرفداران فقه آیت ا...شریعت مداری (قریب به 95 درصد آذربایجان در اول انقلاب مقلد فقه آیت ا.. شریعت مداری بودند.) بی رونق و از لحاظ فقهی آن را به فقه خمینی وابسته کرده است که این امر باعث عدم حمایت بازار تبریز به عنوان بزرگترین حامی این مرکز گشت است.

-طرفداران فقه آیت ا...شریعت مداری امکان ادامه تحصیلات حوزوی ندارند.

-امکانات و کمک های دولتی دولت به مراکز مذهبی امامزاده ها و حوزه ها قابل مقایسه با مناطق فارس نشین نمی باشد.

-دستجات و هیت های مذهبی که با تبلیغ فقه خمینی و آیین های مذهبی فارسی هستند برای امحاء آیین های مذهبی خاص آذربایجان بصورن علنی مورد حمایت امکانات دولتی قرار گرفتند در حال که هیت ها و دستجات مبلغ آیین های ملت آذربایجان از این امکانات بی بهره اند.

[تركهاي علوي قزلباش, سني و بهايي]

-اقلیت های مذهبی غیر شعیه آذربایجان از قبیل گورن ها و سنی ها؛ بهایی ها شدیداً تحت آزار و اذیت افراطیون مذهبی وابسته به حکومت قرار دارند. گورن ها با آنکه قدمت چندین صد ساله در این سرزمین دارند. امروزه حق تعلیم و تبلیغ عقاید مذهبی خود را نداشته و هیچ مرکز دینی عبادی و یا تعلیمی برای این مرکز وجود ندارد. آنان در زندگی مدنی و اعتقادی خود مجبور به تابعیت از شعیه دولتی می باشند. اعترضات گروهی از آنان در روستای در نزدیکی قوشا چای (میاندواب)در سال 83 منجر به سرکوب نظامی خونین از طرف رژیم شد. حدود چهار نفر از آنان نیز امسال به جرم فعالیت های مذهبی به اعدام محکوم شده اند.

متاسفانه علیرغم تبعض ها و فشارهای مذهبی روا شده نسبت به ملت آذربایجان در کنار ستم های ملی هیچ اشاره ای به آنان از طرف نهادهای حقوق بشر داخلی و خارجی نشده است. حکومت می خواهد با تغییر منش های دینی ملت آذربایجان مخرج مشترکی برای تعریف ملت ایران بیابد. چنانکه روشنفکران ایران نیز از این امر حمایت می کنند چنانکه مهندس بازرگان می گوید من اسلام را برای ایران می خواهم. حال آنکه هیچ گونه تقدسات مذهبی و مرزهای سیاسی و مصلحت اندیشی ها این حق را برای هیچ کس تعریف نمی کند که اقدام به امحاء منش های مذهبی و ملی یک ملت دست بزنند. حکومت می خواهد با تبلیغ نوع خاصی از مذهب ضمن امحاء تفاوت های مذهبی آذربایجان با فارس ها به مخرج مشترکی از اکثریت مردمان ساکن در ایران برسد. حال آنکه اولاً ملت آذربایجان دارای آیین و روحیات مذهبی خاص خود بوده و این امر را در طول تارخ به اثبات رسانید است . چنانکه آذربایجان همواره از لحاظ رهبری دینی تحت نظر مجتهدان آذربایجانی بوده و حتی امروزه نیز بر خلاف فشارها و تبلیغات دولت اکثر مردم معتقد به عادت های دینی اکثراً مجتهد آذربایجانی دارند.

نتیجه:

لازم است فعالان ملی با مطرح کردن ستم های ملی و مذهبی روا شده نسبت به ملت آذربایجان ضمن رفتن به سوی ملت از امکانات تبلیغی و حقوقی آزادی عقاید مذهبی در سطح جهان برای مطرح کردن ملت بودن آذربایجان و ناسازگاری دولت ایران با حقوق بین الملل حداکثر استفاده را بکنند.