مرتضی نگاهی نین کانادادا "هویت ملی ایرانیان چیست؟" آدلی دانیشیغی اوزره باخیش
-------------------------------------------------------------------------------
ایشیق سؤنمز، 24.06.2008
-------------------------------------------------------------------------------

بیلیندیگی کیمی دیل و مدنیت مسئله سی بیر دیل و مدنیت صاحابلاری نین اورتاق دگرلرینی یاشاتماق و پایلاشماق اوچون آرایا گلمه مسئله لریدیر. دئمک، آذربایجان دیل و مدنیتی نی اساس گؤتورموش کیتله فارس دیل و مدنیتی اساسیندا دئییل، آذربایجان دیل و مدنیتی اساسیندا اورتاق دیل تاپابیلر دئیه دوشونمه لی ییک. بو باخیمدان مرتضی نگاهی نین "بنیاد زبان و فرهنگ آذربایجان ایران- کانادا" آدلی قورومدا دانیشیغینی نظردن کئچیرمک پیس اولماز. بو چیخیشدا مرتضی نگاهی "هویت ملی ایرانیان" دئیه ائیشیک باخیمدان بیر ملغمه گؤرونن موضوعنون قیراغیندان سوروشمگه چالیشاراق میللی کیملیک باخیمیندان فرانسه لی و آلمان گؤروشلرینه دئیینمگه چالیشمیش. بو گؤروشلره دئیینمدن اؤنجه چیخیشی نین سونونداکی پاساژی نظردن کئچیره رک بیر داها سؤز قونوسو اولموش موضوعلارا قاییتماق ایستردیک. اوخویوروق:

"فارس ها از زمان پیشه وری خاطرات بدی دارند و می‌ترسند ایران تجزیه شود. چاره ی کار هم گفت وگوهایی مثل امشب است. نباید همیشه برنامه هایمان را به ترکی برگزار کنیم و اینطوری خودمان را جدا کنیم."(1).

بو اوسته کی گؤروش مرتضی نگاهی ذات عالی دیلیندن ایفاده اولونماسینا باخمایاراق بو گؤروش اؤزلرینی ایران-آذربایجانلیسی آدلاندیران بیر سیرا آذربایجانلیلارا عاییددیر. بو مسئله فارس رئژیمی طرفیندن آذربایجانلیلارا اؤز دیل و مدنیتلرینی قوروماغا قالخدیقلاری دورومدا نه درجه اهمیت وئریلدیگی، یوخسا اونلاری بو ممالیکی محروسه یه اؤزگه سایدیقلاری اورتایا چیخمیش اولار. دئمک، آذربایجانلیلار اؤز دیل و مدنیتلری اطرافیندا دئییل، فارس ایستعمارچی دیلینی اؤزلرینی ایرانلی گؤسترمک اوچون گزدیرمک مجبوریتینده قالاجاق گؤرونرلر. بو گؤروشه بنزر دئییل، ترسینی آلمان یهودیسی گابری یئل 1991 اینجی ایفاده ائتمیش:

"بو مسئله گلجکده بیزیم اوچون بیر کیملیک مسئله سی اولاجاق. دئمک، بیز کیملیگیمیزه اساسلانمامیش وطنی (سئومه لی ییک،) آنجاق سئومیریک. من بو مسئله ایله اوغراشدیقجا، بیز ایله بو وطن دئدیکلری نسنه آراسیندا دره داها دا گئنلمگه باشلار. دئمک، من آلمان یهودی سی دئییل، یهودی یم. بو یهودون آلمانیادا دوغولماق، آلمان تابعیتینی داشیماق، آلمانیادا یاشاماق، آلمان مدنیتی و دیلینی بسلمک آلنینا یازیلمیش. آلمان اولماق، آنجاق اؤزونو آلمان حیسس ائتممک"(2).

اوسته ایکی گؤروشلر بیر آرایا گتیریلدیکده یالاندان آذربایجانی ایران ممالیکی محروسه سی نین باشی حئساب ائدنلر، آذربایجانلی نی –دیل و مدنیت اولاراق آذربایجانلی- اولدوغو اوچون دئییل، آذربایجان دئیه کاغیذ اوزرینده چیزیلمیش ایران ممالیکی محروسه سی نین خریطه سی نین پیشیک باشینا بنزر یئرینی منظور ائتدیکلری اورتایا چیخمیش اولار. مرتضی نگاهی ذات عالی دن اوخویوروق:

".... نگاهی آنگاه به اقلیت های دیگر در ایران پرداخت و گفت: به نظر من بیشترین ظلم به اعراب ایران می‌شود چون از ابتدایی ترین حقوقشان محرومند. آذربایجانی‌ها در عرصه بازار و تجارت خیلی موفقند. در ارتش جزو مقامات بالا هستند ولی هموطن های عرب ما نه تنها در هیچکدام از این عرصه ها به مقام و قدرتی نرسیدند، بلکه همیشه با نگاه تحقیرآمیزی که در جامعه نسبت به اعراب وجود داشته بویژه از زمان رضاشاه، که حتی نمود خود را در ادبیات از سوی شاعران بسیار بزرگ و خوب ما نشان داده، روبرو بوده اند. این نگاه، اعراب را همان‌هایی می‌داند که به ایران حمله کردند و اسلام را تحمیل کردند. عرب ستیزی در جامعه و حتی ادبیات مدرن ما همواره وجود داشته، در حالی که دو میلیون هموطن عرب ما شهروندان ایران بوده و هستند، ولی چون نهادهای مدنی کمتر داشتند صداشان به جایی نرسیده است. اعراب هموطن ما وقتی اعراب همسایه و اطراف خود را می بینند، مثلا بحرین را که شکوفاترین رشد اقتصادی را دارد، و خودشان را با آنان مقایسه می‌کنند که در حالی که زیر پایشان نفت است، در فقر زندگی می‌کنند، بیشتر ستمی که بر آنان می‌رود حس می‌کنند"(1).

اوسته کی مقاملاری نظره آلدیقدا مرتضی نگاهی "دیل رئژیمی" دئیه بیر مقوله نی نظردن قاچیرمیش گؤرونر. دیل رئژیمینه اساساً حاکیمیتده هانکی شخصین اولماسی دئییل، هانکی دیل و مدنیتی اویقولاماق (حیاتا کئچیرمک) داها اؤنملی ساییلار. محمود افشارلارین "پان ایرانیست" تئوریلری اساسیندا 1925 اینجی ایلدن ایران ممالیکی محروسه سینده فارس دیل و مدنیتی نی اساس گؤتورموش بیر فارسچیلیق رئژیمی یارادیلمیش بو فارسچیلیق رئژیمی 1979 اونجو ایل محمدرضا شاهین حاکیمیتدن اوزاقلادیلماسینا باخمایاراق اؤز یئریندن ترپنمه میش حؤکوم سورمکده دیر. دئمک، شاه یئرینه جمهور باشقانی اوتوردولماسینا باخمایاراق محمود افشارلار تئوریزه ائتمیش فارس دیل و مدنیت رئژیمی ایران ممالیکی محروسه سینده کی فارس اولمایالان موختلیف ائتنوسلارا (دیل و مدنیت صاحابلارینا) تحمیل اولماقدادیر. بو دیل و مدنیت رئژیمی زامان ایچریسینده بو ممالیکی محروسه ده کی بوتون اینسانی و مالی سرمایانی اؤز خیدمتینه آلاراق زامان کئچیدی ایله فارس ایستعماری نین آیریلماز ترکیب حیصصه سی ائتمگه دوغرو گئده رک دورمادان آددیم آتماقدادیر. دئمک، آذربایجانلی نین ایستر وارلیسی، ایسترسه ده یوخسولو زامان کئچیدی ایله فارس ایستعمار رئژیمینده بیر "آذربایجان وارلیغی" اولاراق یوخلوغا محکوم ساییلار. بو مقوله کانادا کیمی مهاجر مملکتلرده زورونلو اولاراق اریمه سیاستی نین قوربانلیق دئیه گؤرونمه سینه باخمایاراق فارس نین دیلی ایداره لر واسیطه سی ایله آذربایجان توپلومونا حؤکوم سورمه سی، آذربایجانلیلاری فارسلیق سیاستینه تابع ائتمه سی فارس ایستعمار رئژیمی نین ترکیب حیصصه سی ساییلار. بو مسئله نی درک ائتمگن ذات عالیلر آذربایجان ایجتماعیتی نین محرومیتلریندن دئییل، گولدن بولبولدن صحبت آچاراق آذربایجان ایجتماعیتی نی یوخویا وئرمگه چالیشارلار. دئمک، عرب ائتنوسونون بوگون ایران ممالیکی محروسه سینده محروم ساییلماسی هئچ ده آذربایجان آیدینی اوچون بیر توختادیجی (مسکین) کیمی نظره آلینمامالیدیر. بو مسئله جنایتین نه درجه ده اولدوغونو سرگیلرکن، خارواردان بیر یوموروق اؤرنک وئرمه ماهیتی داشیمالیدیر. گؤروندوگو کیمی مرتضی نگاهی بو باخیمدان دا کئچمیش 83 ایلده فارس حاکیمیتلری طرفیندن آذربایجان شهر و کندلری نین حئسابلانمیش بیر نقشه اساسیندا سرمایاسی و اینسانی گوجونون فارس ولایتلرینه داشینماسینی فارسلیق رئژیمی نین ترکیب حیصصه سی دئییل، اختیاری بیر مسئله کیمی سرگیلمیش مقامدا یئر آلار. مرتضی نگاهی نین چیخیشیندان گئنه ده اوخویوروق:

"... نگاهی چنین تبعیضی را ناشی از تقسیم جامعه به "خودی" و "ناخودی" دانست و گفت: وقتی جامعه به خودی و ناخودی تقسیم می‌شود، همیشه خودی ها رانت خواری را شروع می‌کنند و ناخودی ها زیر فشار و ستم قرار می‌گیرند"(1).

اوسته مرتضی نگاهی "خودی و ناخودی" ایفاده سینی ایشله درکن گئنه ده فارسلیق گؤزلوگو ایله اؤزو بیلمزسه بیله، عوامفریبلیک ائتمگه قاتیلار. ایستعمارچی دؤولتلر هئچ واقت سؤمورگه آلتیندا اولان توپلوملاری خوش یاشاداجاق دئییل، اونلارین یئر اوستو و یئرآلتی قایناقلارینی اؤز حاکیمیتلری اختیارینا آلاراق حاکیم دیل واسیطه سی ایله او توپلوملاری دیل و مدنیت باخیمیندان دا اؤز میللی منلیک و کیملیکلریندن قوپاراراق ایستعمار دیل و مدنیتی نین ترکیب حیصصه سی ائتمگه چالیشارلار (باخ: کئچمیشده اینگیلتره نین اوسترالیا و هیندوستانداکی سیاستلری و فرانسه نین آفریکاداکی سیاستی). دئمک، مرتضی نگاهی نین بو ایفاده لرینی بیر فارس عوامفریبی آذربایجان کندلیسینه دئیه ر و آذربایجان کندلیسی بو فارس عوامفریبلیگه اینانارسا، هئچ ده بو مسئله تعجوب یئری دوغورماز. آنجاق فارس ایستعمار مفکوره سی آذربایجان اوخوموشونو اؤز خیدمتینه آلدیقدان سونرا " هيهات من الذلة " دئمک او قدرده راحات گؤرونمز. مرتضی نگاهی "کیملیک" مقوله سینه توخونارکن کانادانین مهاجیر بیر اؤلکه اولدوغونو نظردن قاچیراراق بیر فارس تمامیتچیسی کیمی خیلط مبحث ائتمگه چالیشار، اوخویوروق:

"... سخنران با اشاره به اینکه هویت ملی در کانادا و آمریکا، مطرح نیست، ولی در ایران، این موضوع همیشه مسئله بوده است، گفت: این بدین خاطر است که ما حس تعلق نداشته‌ایم و همیشه خواستار آن چیزهایی بوده ایم که نداشته ایم. اگر پیغمبرمان می آید می‌گوید: "گفتار نیک، کردار نیک و پندار نیک" چیزهای خوبی ست، یعنی که این ها را نداشته ایم که او می‌گوید خوب است. وقتی پادشاهمان داریوش در کتیبه هایش می‌گوید "اهورا مزدا! ما را از خشکسالی و ریا دور نگه دار!" یعنی صداقت نداریم و خواستار‌ آنیم. هویت ملی هم چیزی ست که ما سرگردان به دست آوردنش هستیم بویژه بعد از جمهوری اسلامی این مسئله بیشتر شده است"(1).
اوسته گؤروندوگو کیمی مرتضی نگاهی کانادانین کئبئک ویلایتینده کی فرانسه دیل و مدنیتینی اساس گؤتورموش توپلومو و اونلارین میللی مجادیله لرینی بیله نظردن قاچیرمیش گؤرونر. گئنه ده اوخویوروق:

"... نگاهی افزود: یکی هویت ملی ایرانیان را در شاهنامه جستجو می کند و بر مبنای داده های فردوسی هویت ملی را تعریف می‌کند. قبل از آن مظهر ایرانی بودن زرتشتی گری بود. زمان قاجاریه میهن بر پایه شاهی که مظهر خداست و شیعه معنی داشت. در آن زمان زبان محلی از اعراب نداشت. پادشاهان ترک می آمدند و ایران را تسخیر می‌کردند و یک امپراتوری بنا می‌کردند تا آسیای صغیر.... و نام خود را کیخسرو و کیکاووس و ... می گذاشتند. آنان به نوعی خود را ادامه دهندگان سلسله‌های پیشین ایران می‌دانستند!"(1).

مرتضی نگاهی نین ایشاره ائتدیگی اوسته کی مقاملار میللی کیملیک مقوله سی دئییل، فارس تمامیتچیلیگی نین یانی سیرا قاپی باجاسیز عموم ایفاده لر ساییلار. گئنه ده اوخویوروق:
"... سخنران آن گاه به دو نگاهی که در اروپا به هویت ملی وجود داشت اشاره کرد و گفت: این دو نگاه یکی نگاه آلمانی به هویت ملی ست که نژاد و زبان را اصل می گیرد و دیگری نگاه فرانسه، که نسل جدیدی از روشنفکران و انقلابیون تعریف جدیدی از ملت ارائه دادند. ارنست رنان یکی از آنان بود که کتابی نوشته به نام "ملت چیست؟" که در آن فرضیه نژاد و زبان و دین را رد میکند و به آن باور ندارد و می‌گوید یک ملت حتما باید یک گذشته ی تاریخی مشترک داشته باشند و دوش به دوش هم فداکاری کرده باشند. آن مجموعه (مردم) باید در زمان حال حتما یک همدلی و میل زیستن در کنار یکدیگر را هم داشته باشند. مثل زمان جنگ ایران و عراق که ترک، کرد، لر، فارس، بلوچ و عرب در کنار یکدیگر در مقابل ارتش صدام جنگیدند و کشته شدند."(1).

اوسته مرتضی نگاهی ایشاره ائتدیگی فرانسه میللیتچیلیگی فرانسه دیل و مدنیت اساس گؤتورموش بیر رئژیم مقوله سیدیر. بو مقوله بوگون ده مهاجیر مملکتلر او جومله دن مرتضی نگاهی چیخیش ائتدیگی کانادا اوچون کئچرلی ساییلار. بو مسئله نین کؤکو فرانسه جمهوریتی نین دیل-رژیمی دئیه تانیملامیش "میللت" مقوله سینه اساسلانار. فرانسه بگلیکلری(ایالتلری) 18 اینجی عصیرده یئرلی خانلیقلارا (ویلایتلره) و جهان وطن مسیحیلره غالیب گلمیش. آلمانیادا ایسه خانلیقلار، کلیسا و سونرالار شهرلر دؤولتین مرکزیتچی گوج اولوشدورماسی نین قارشیسینی آلماغا چالیشمیشلار. بئله لیکله فرانسه ده بیر مرکزیتچی شاهلیق حاکیمیتی اولوشاراق میللت مفکوره سی مرکزه اساسلانمیش بیر مفکوره ساییلارکن، آلمانیادا میللت مفکوره سی موختلیف سیاسی بگلیکلر و شهرلر طرفیندن فورمالانمیش و ائتنیک آلمان دیل و مدنیتینه اساسلانمیش. دئمک، آلمانیادا میللت دؤولتی ائتنیک آلمان توپلومو اساسیندا قورولدوغو اوچون خاریجدن گلن بیر ائتنیک قوروپ بو مسئله نی قبول ائتمیرم دئیه راحاتسیز اولابیلر. فرانسه ده ایسه بو مسئله "میللت سیاستی"نه اساسلانمیش بیر مفکوره ساییلار. میللت سیاستی توپلومو اورتاق دگرلر، قوروملار و اینانجلارا صاحیب اولماغا قاندیرار (داها دوغروسو آلدادار). بئله لیکله فرانسه لی نین "میللت" آنلاییشی فرانسه سرحدلرینه محدودلاشاجاق دئییل، توپلوملار آراسی بیر سیاسی دئییم ساییلار. 1789 اونجو ایل فرانسه اینقلابی نین آنا تملی فرانسه لی دئییل، فرانسه وطنداشی و فرانسه دیلی دئیه اساس گؤتورولموش. بو تمله اساساً عموم عسگرلیک، خالق قوشونو و عسگرلیگین گره کینجه (مجبوراً) سراسری دئیه فرانسه دیلی باشقا فرانسه ده یاشایان یئرلی میللی آزلیقلارا بیله تحمیل اولموش. بئلیکله، فرانسه وطنداشی ساییلماقلا میللی و مدنی آزلیقلار مقوله سی ده هئچ ساییلمیش. بو مقوله یه اساساً میللی منسوبیتیندن آسیلی اولمایاراق فرانسه وطنداشلیغینی قبول ائتمیش هر بیر اینسان فرانسه دیللی ساییلار. فرانسه جه دانیشان هر بیر شخص، فرانسه جه دانیشماغی ایله فرانسه مدنیتینی منیمسه دیگی، فراسه سیاسی و ایقتصادی یاشاییشیندا قاتقیدا بولونابیلدیگی اوچون فرانسه لی ساییلار. بو گؤروشه اساساً آلبئرت کاموس (بربر و الجزایرلی یازار) فرانسه لی ساییلار. بئله لیکله فرانسه معاریف وزیری Jack Lang فرانسه دؤولتی 1830-1962 اینجی ایله دک الجزایرده ائتدیگی ایستعمارچیلیغی اوچون الجزایر خالقیندان عذر ایستمه لیدیر دئیه چیخیش ائتمه سینه باخمایاراق فرانسه دؤولتی بو مقوله نین قارشیسیندا سوسماغا چالیشمیش. بو دا فرانسه ده میللیت مقوله سی نین ایستعمارچی یؤنلرینی اورتایا قویموش اولار. دئمک، فرانسه دؤولتی نین ایستعمارچیلیق سیاستی وطنداشلیق مقوله سی ایله اؤرتوشدوگو مقاملاردا فرانسه حاکیمیتی وطنداشلارینا یئترلی و مدنی جاواب وئرمک مقامیندا گؤرونه بیلمز. آلبئرت کاموس فرانسه دیلی و ادبیاتینا سوخولماقلا فرانسه لی اولماسینی یالنیز حقوقی باخیمدان دئییل، معاریفلیک باخیمیندان دا ثبت ائتدیرمیش گؤرونر. دئمک، فرانسه دیلی فرانسه نی ایچریدن بیرلشدیرر. اوسته لیک (بعلاوه)، فرانسه دیلی ایستر اریتمک، ایسترسه ده یاریتماق آچیسیندان فرانسه مملکتینه فرانسه دیللی مهاجیر آخینی نی دوردورولماز مقاما چاتدیرمیش گؤرونر. گؤروندوگو کیمی فرانسه ده میللت آنلاییشی شهروندلیک پوزو ایله اورتایا چیخماسینا باخمایاراق ایستعمار یوکلو بیر آنلاییشا اساسلانار. ایران ممالیکی محروسه سینده کی میللت آنلاییشینا گلدیکده بو مسئله نئیزه گوجو ایله فارس اولمایان خالقلارا سیرینمیش عوامفریبلیک ساییلار. گئنه ده اوخورویورق:

"مرتضی نگاهی با شعری از مولانا که میگوید: "همدلی از همزبانی بهتر است"، در این رابطه با مثال هایی مفهوم شعر را توضیح داد و گفت: دکتر مریدی از ارومیه می آید و اینجا در کانادا به پارلمان می‌رود درحالی که در شهر خودش ارومیه نمی توانست حتی عضو شورای شهر شود زیرا که نمی توانست از سد شورای نگهبان بگذرد"(1).

اوسته کی مرتضی نگاهی نین ایفاده سی "قیاس مع الفارق" ساییلار. بیلیندیگی کیمی مولانا جلال الدین رومی نین بو ایفاده سی اونون دین خادیمی و صوفی اولدوغونا اساسلانار. دیل و مدنیت مقوله لری ایسه میللی کیملیک مقوله سی ساییلار. کیملیک مقوله سی ایسه وارلی، یوخسول و ایدئولوژی تانینماز. گئنه ده اوخویوروق:

"... مرتضی نگاهی با توجه به اینکه خود ترک ایرانی است و از سوی بنیاد زبان و فرهنگ آذربایجان ایران ـ کانادا به تورنتو دعوت شده بود، مسیر سخنانش را به آذربایجان کشاند و نگاهی به گذشته‌ی آذربایجان کرد و گفت: بعد از شکست فرقه ی دمکرات در سال 1324 وقتی ارتش شاهنشاهی به تبریز رفت، کتابسوزی راه انداخت و بسیاری بدون محاکمه کشته شدند و حدود 40 تا 60 هزار تن همراه با سران فرقه به آن سوی مرز فرار کردند که بعدها بسیار زجر کشیدند. پس از آن تبریز دیگر شهر اول ایران بعد از پایتخت، نبود و جز یکی دو صنعت مثل تراکتور‌سازی و ماشین‌سازی، چیزی برایش اختصاص داده نشد. تبریزی که روزی روزگاری "دارالسلطنه" بود و پرورشگاه ولیعهد یا شاه آینده ی ایران. ... : ما ها را در سراب "تخم و ترکه ی غلام یحیی" می‌نامیدند و مورد آزار قرار می‌دادند و در پایتخت لهجه‌مان را مسخره می‌کردند!... : تا دیروز ترک ها در فیلم ها یا چای می آوردند و یا راننده کامیونی خشن بودند "(1).

اوسته کی پاساژداکی ایفاده لری نظره آلدیقدا آذربایجان علیهینه اولموش بو یاناشمالار وطنداشلیق مقوله سی ایله باغلاشاجاق دئییل، ایستعمارچیلیق مقوله سی نین آچیق و قاباریق گؤرونتوسو ساییلار. بو مسئله نی گؤرمزدن حرکت ائتمک فارس دیل و مدنیتی اساسیندا "ایران میللتی" ایفاده سینی دیله گتیرمک عوامفریبلیک ساییلار. گئنه ده اوخویوروق:

"... در پاسخ به یک پرسش نگاهی گفت: رضاشاه بر مبنای ایده هویت ملی آلمانی هویت ملی را تعریف کرد. یک ملت، یک نژاد و یک زبان. او میخواست کشور را یک زبانه کند و زمان پسرش هم این ادامه پیدا کرد. یک عده از روشنفکران آذربایجان هم همصدا شدند مثل کسروی و رضازاده شفق به این موضوع دامن زدند و آن سیستم را اجرا کردند"(1).

اوسته کی مرتضی نگاهی نین ائتدگی ایددعا گئنه ده "قیاس مع الفارق" ساییلار. آلمان دیلی موختلیف لهجه لره بؤلونمه سینه باخمایاراق آلمان میللیت مقوله سی بیر آنا دیل و مدنیته اساسلانار. ایران ممالیکی محروسه سینده ایسه اوچ دیل قوروپونا (تورک دیل قوروپو، ایران دیل قوروپو و سامی دیل قوروپلارینا) عایید ائتنوسلار یاشاماقدادیرلار. بونلارین یانی سیرا ایران ممالیکی محروسه سینه حاکیم کسیلمیش فارسلیق رئژیمی 1925 اینجی ایل اینگیلیسلر واسیطه ایله ایران ممالیکی محروسه سینده حیاتا کئچمیش بیر مسئله دیر. آلمانیاداکی نازیستلر ایسه 1933 اونجو ایل ایش اوستونه گلمیش و 1946 اینجی ایله دک حؤکوم سورموشلر. دئمک، رضا پهلوی نین حاکیمیته گلمه سی و بیر دیل و مدنیت یاراتماغا دوشونمه سی آلمانلار ایله ایلگیلی دئییل، آوروپادا اوزدن ایراق راسیستلیک اتکیسی آلتیندا قالان ایران اؤیرنجیلری (محمود افشار، عارف قزوینی و ساییره) اؤز راسیستلیک گؤروشلرینی ایران ممالیکی محروسه سینه داشیماغا چالیشمالاری اساسیندا قبوللوق گؤرموش بیر مسئله ساییلمالیدیر. احمد کسروی و رضازاده شفق و ساییره لر ایسه فارس تمامیتچیلیگی باخیمیندان الی آیاقدان آییرد ائتمک قابیلیتینده اولمامیشلار.


قایناقلار:



1 فرح طاهری، سخنرانی مرتضی نگاهی، روزنامه نگار و نویسنده در تورنتو 18.08.2008
، http://www.shahrvand.com/?c=118&a=4692
و مرتضی نگاهی یولداش: http://negahi.com/yoldash/index.php
2 Gabriel (G.T.), Was bin ich? Jüdischer Deutscher, deutscher Jude, Jude in Deutschland? , Quelle: Jüdisches Jugendzentrum Berlin, Mai 1991
3 Matthias Buth, Nationalstaatsvorstellungen: http://www.e-scoala.ro/germana/matthias_buth2.html

Read more- Ardı- بقيه- آردي